‌ای  بر نسخه ی خطّی این شاعردر سال  1977. م  نگاشته  است .

    این تحقیق در نوع خود تازه ترین كاری است كه به مقایسه‌ی دو اثر اسكندر نامه ی نظامی و عبدی بیگ شیرازی و نقاط تشابه و اختلاف این دو اثر پرداخته و به طور گسترده‌ای به شرح و تحلیل اشتراكات و افتراقات  این دو اثر می پردازد . 

روش تحقیق

         این تحقیق به روش كتابخانه‌ای انجام گرفته و نگارنده کوشیده است برای شناخت           دقیق تر و جزئی تر چهره ی افسانه ای اسکندر، رفتار، گفتار و کردار اسکندر و دیگر شخصیّت ها درباره ی او و هم چنین دیدگاه های مؤلّفان آثار پدید آمده در پیوند با اسکندر بخش هایی را بیاورد و بررسی مختصری از سیمای اسكندر در تاریخ  و اسكندرنامه‌های فارسی  ارائه داده و سپس به طور گسترده حوادث و رخدادهای این داستان را در دو اثر مورد بحث و بررسی قرارداده و واكاوی كند. 

   در این بخش ها تفاوت ها و شباهت های آثار یاد شده درباره ی اسکندر نیز بررسی می شود. گفتنی است در آغاز هر بخش برای آگاهی

 بیشتر به کوتاهی مطالبی تاریخی نیز درباره هر موضوع ارائه گردیده است . 

فصل دوّم

2-1. نگرشی به آثار و زندگی حكیم نظامی گنجوی

     جمال‌الدّین ابومحمّد الیاس بن یوسف نظامی معروف به نظامی گنجوی  (۵۳۷ – ۶۰۸ قمری) شاعر و داستان سرای بزرگ ایران و از افتخارات بزرگ زبان و ادب فارسی، یكی از بزرگ ترین اركان شعر و ادب فارسی به شمار می رود . آثار او در مضمون پردازی  و تصویر سازی در میان شاعران كهن بی مانند است . آثار نظامی هم از نظر كمّی و هم از نظر كیفی در میان شاعران فارسی زبان از جایگاه ممتازی برخوردار بوده و به نظر بسیاری از متخصّصان و محقّقان یكی از پنج پایه ی اصلی شعر فارسی بعد از  فردوسی ، مولوی ، سعدی و حافظ است. او  در حوالی سال 530 ه.ق در شهر گنجه از شهرهای ولایت آذربایجان به دنیا آمد. از زندگی نظامی در كودكی و نوجوانی اطّلاع چندانی در دست نیست ولی براساس اشعار خود او  پدرش یوسف بن زكی مؤیّد و مادرش از بزرگان كرد بوده است. ظاهرا نظامی در سال های اولیّه ی زندگی خویش به مطالعه ی عمیق علوم و معارف زمان خود پرداخته و ره توشه های بسیاری  از علومی همچون ادبیّات فارسی، زبان و ادبیّات عرب،نجوم و هیئت، موسیقی، قرآن، حدیث، حكمت و عرفان اندوخته است كه بعدها این اطّلاعات را در لابه لای اشعارخود به نمایش گذاشته است.

(نظامی ، 1388: پیشگفتار )

2-2 . محل و زمان تولّد

      برات زنجانی می نویسد  :« نظامی به سال 530 یا 540 هجری در گنجه متولّد شد .نام پدرش یوسف و نام مادرش رئیسه بود. نام جدّش «زکی» و نام جدّ اعلایش «مؤیّد» بوده‌است. زادگاه نظامی شهر گنجه (واقع در جمهوری آذربایجان کنونی) بوده‌ و اجدادش را اهل تفرش (در استان مرکزی ایران) گفته‌اند. پدرش زاده ی تفرش و مادرش نیز کُرد ایرانی بوده‌است .او در سنین کم یتیم شد و دایی‌اش، بزرگش نمود.. برخی اصل او را از عراق، نواحی قم و تفرش می دانند. هر چند كه او از زادگاه خود خشنود نبود، امّا تمام عمر خود را در گنجه سپری كرده است»

 ( زنجانی ، ۱۳۸۴ : 45)

      در رابطه با پدر او، بهروز ثروتیان این بیت در لیلی و مجنون را شاهد می‌آورد :

                 دهقان فصیح پارسی زاد                               از حال عرب چنین کند یاد

و می‌نویسد: «دهقان فصیح پارسی زاد به توضیحی کنایی آراسته ‌است و شاعر با کنایه اشاره می‌کند که این بخش مربوط به خود اوست. از نظر تاریخ، تحقیق در زندگی و آثار نظامی از اهمیّت برخوردار است و آن اینکه شاعر شغل و موقعیّت اجتماعی خود را که «دهقان» بوده‌است و هم چنین نژاد او که خود را «پارسی زاده» می نامد، به تصریح بیان داشته و هیچ گونه تردیدی در صحّت بیت و مطلب نیست و با تحقیق درباره ی دهقانان قرن ششم در آذربایجان و بررسی «پارسی» که آیا نظر او «ایرانی» است یا زبان «پارسی» و یا هر دو، گوشه هایی از حیات و موقعیّت اجتماعی شاعر آشکار می‌گردد.»