شناخت زمان و ارزش نهادن به آن از ویژگی­های مردان و زنان بزرگ است؛ چه بسا فرصت­ها و زمان­های مناسب که به علت بی­توجهی و یا غفلت از دست می­روند. تشخیص درست و به موقع مشکلات و حوادث و راه ­حل آن­ها از ضروریات مدیریت زمان است. اساساً همان­گونه که زندگی انسان از چرخه­ها و دوره ­های خاص رفتاری شکل ‌می‌گیرد، تربیت نیز که باید بر پایه این دوره­ ها اعمال گردد از اهمیت به سزایی برخوردار است. شناخت زمان مناسب­ترین تصمیمات و رفتارهای تربیتی تضمین­کننده مربیان و مدیران آموزشی ‌می‌باشد. متأسفانه با این که علم مدیریت از ابتدای این قرن پیشرفت چشمگیری داشته و در موضوعات مختلف کار شده از مدیریت زمان کمتر سخن رفته است. ( شادمان فر، ۱۳۹۲).

یکی از بهترین راه­های استفاده از زمان محدود و با ارزش عمر به کارگیری دائمی و هوشیارانه « مدیریت زمان » است. « مدیریت زمان » یعنی این که کنترل زمان و کار خویش را به دست بگیریم و اجازه ندهیم که امور و حادثه­ها ما را هدایت کنند. به تعبیر دیگر « مدیریت زمان» همان مهارت­ هایی است که برای اداره کردن خود نیازمندیم. ( صفا، ۱۳۸۹ ). در مدیریت زمان تعیین اولویت­های کاری از اهمیت بسزایی برخوردار است و اولویت با امور و کارهایی است که فوریت دارند و اهمیت بیشتری دارند. اغلب این دو عامل در تعرض قرار می­ گیرند یعنی ممکن است کاری فوری باشد اما مهم نباشد و یا بر عکس؛ همیشه کار امروز فوریت دارد در حالی که برنامه ­های سال بعد فوریت روز نیست ‌به این سبب امروز، فردا را تحت­الشعاع قرار می­دهد. برای رفع این مشکل لازم است اولویت­های امروز و اولویت­های برنامه­ ریزی آینده را تعیین کنیم. ممکن است این امر اغلب ‌به این معنی باشد که برخی از کارهای امروز از برنامه خارج شوند. ( فرنر، ۱۹۹۵، به نقل باغداساریانس و همکاران،۱۳۸۹).

اصول مدیریت زمان: هر مبحثی دارای اصولی ‌می‌باشد و اصول مدیریت زمان که با آموختن آن از فشارهای عصبی فرد کاسته شده بر بازدهی افزوده می­ شود، عبارتند از:

۱ – هدف­گذاری: برای انجام هر کاری باید هدف یا هدف­های خود را تعیین نماییم و یک فرد موفق هیچ­گاه بدون هدف دست به کاری نمی­زند و باید سطوح اهداف متناسب با استعدادها و توانایی­ ها و بر اساس واقع­بینی باشد و حداقل در چهار زمینه ( الف :خودسازی ،ب: خانواده، ج: کارومعیشت، د: فعالیت­های اجتماعی ). خیلی مهم است که وقتی انسان هدفی را تعیین می­ کند بتواند آن را مجسم کند و با چشم باطن ببیند که چه می­خواهد. مهم است چون اثر زیادی دارد و انسان را مثل مغناطیس به طرف خودش می­کشاند که انسان بتواند آن را مجسم کند و با چشم باطن ببیندکه چه می­خواهد، تصویر واضح و سه بعدی را از هدفش داشته باشد، هدفش برایش روشن باشد، بعد هدفش را بارها از روی کاغذ بخواند و نصب­العین او باشد.

۲ – تعیین اولویت امور : برای آن که کار به طرز نتیجه­بخش انجام شود باید اطمینان یافت که مهم­ترین وظایف همان وظایفی است که فرد نخست به سراغ آن­ها می­رود و انجام می­دهد. البته تعریف وظایف بر حسب اهمیت صرف، مسئله فوریت را از نظر دور نگه می­دارد، حتی وظایف غیر مهم در صورتی که فوریت داشته باشد باید نخست مورد توجه قرار گیرند و انجام شوند.

استیون کاوی^[۳۲] ( ۱۹۹۰ ) در کتاب هفت عادت مردمان مؤثر یک ماتریس اولویت­ بندی ارائه می­دهد که در ربع اول ماتریس اولویت­ بندی باید تمام فعالیت­هایی گنجانده شود که هم مهم هستند و هم فوری. در ربع دوم تمام چیزهایی را گنجانده می شود که مهم هستند اما فوری نیستند. در ربع سوم فعالیت­های فوری و غیرمهم قرار می­ گیرند و در ربع چهارم فعالیت­هایی که نه فوریت دارند و نه مهم هستند جای می­ گیرند. اگر واقعاً می­خواهیم از مدیریت زمان نتیجه دلبخواه بگیریم باید به ترتیب اولویتی که خود تعیین کردیم عمل نماییم.

۳ – برنامه­ ریزی: از مفاهیم محور مدیریت زمان برنامه­ ریزی است فقط با بررسی فعالیت­ها با توجه به اولویتشان و زمانی که برای انجامشان ضرورت خواهد داشت ‌می‌توان یادداشت­های روزانه و برنامه ­های زمانبندی مؤثر فراهم آورد و مطمئن شد که از وقت­ بهترین بهره­­برداری شود.( جی^[۳۳]. ترجمه فرامرزی، ۱۳۸۷).

دیدگاه­ های مدیریت زمان:

بنجامین فرانکلین^[۳۴] به عنوان پدر مدیریت زمان و به طور واضح، به عنوان شخصیت مدیریت زمان قبل از « آدام اسمیت» مطرح بود. ایشان فردی بسیار منظم، مخترع، مکتشف، فیلسوف، دیپلمات و دولتمرد آمریکایی بود که زندگی کاری تجاری خود را به صورت بسیار پرتنش آغاز کرد و دو بار ورشکست شد و در سن ۲۸ سالگی بیکار و فقیر شد. نگرش فرانکلین در جهت حل مشکلاتش « تغییر روش کاری » بود. او به خود آموخت تا « اهداف » خود را « تنظیم و اولویت­ بندی» کند. فرانکلین نویسنده­ای ارزشمند و مردی مورد احترام بود و بسیاری از دیدگاه­هایش به سادگی پذیرفته می­شد. ‌در مورد « مدیریت زمان» مطالب خوبی نوشت و سوالات مهمی را مطرح کرد از جمله: « آیا شما زندگی­تان را دوست ندارید؟ » اگر دوست دارید پس زمان را هدر ندهید و تلاش کنید.» فرانکلین دارای رویکردی مهم بوده است که این رویکرد را ‌می‌توان بدین شرح خلاصه نمود: « اگر می­خواهید از یک زندگی شکوهمند لذت ببرید داشتن زمان کافی مهم است. زمانی برای استراحت، زمانی برای تفکر ‌در مورد چیزها، زمانی برای انجام کار و نیز دانستن این نکته مهم است که آن­ها را به بهترین شکل و بر اساس توانایی خود انجام دهید. به خاطر بیاورید که فقط یک راه وجود دارد و آن این است که زمان کافی را برای فکر کردن و برنامه­ ریزی و انجام کارها بر اساس اهمیت فراهم کنید. ( مکنزی، ۱۹۷۸ ترجمه رضاپور ۱۳۷۳).