:

در این فصل به بیان مساله ، اهمیت و ضرورت پژوهش ، اهداف پژوهش ، سوالات پژوهش ، فرضیات پژوهش ، وجوه تمایز پژوهش ، دامنه پژوهش و تعاریف نظری و عملی و متغیرهای پژوهش پرداخته شده است .

1- 1 : بیان مسأله

اساس پیشرفت در دنیای امروز بر دستیابی فزون تر به اطلاعات و فن آوری پایه گذاری شده است . درستی تفکر ، بینش و اطلاعات لازم از وضعیت موجود و توانایی ایجاد ، تحول و تغییرات لازم از فاکتورهایی است که مدیریت را در رسیدن به اهداف عالی سازمان یاری می نماید . (ابوالحلاج،11،1389) در دنیای امروز حتی واحدهای کوچک اقتصادی را هم نمی توان بدون اطلاعات صحیح و بهنگام اداره کرد . (کارگروه اصلاح نظام مالی شهرداری های کشور، 1388، 19)

 پیش از این ، به دست آوردن اطلاعات صحیح و بموقع در شركت های مختلف امری بسیار پر هزینه و مشكل بود تا اینكه علوم مدیریت و حسابداری با در اختیارگرفتن سیستم های مكانیزه توانستند به اهداف سازمانی خود نزدیک شوند . (خواجوی و اعتمادی، 1389، 2) از مصادیق این امر می توان به اصلاحات مالی در بخش عمومی اشاره کرد یعنی حرکت به سوی حسابداری تعهدی ؛ حسابداری تعهدی از این منظر که در بهبود پاسخگویی ، شفافیت و مشارکت شهروندان به عنوان نمادهای حاکمیت نوین و ارتقای اعتماد شهروندان به دولت می باشد مورد حمایت واقع شده است . (رحمانی و رضایی،1390، 263)

پذیرش سیستم حسابداری تعهدی روند رو به رشدی در سراسر جهان داشته است ، اما نحوه پذیرش آن در کشورهای مختلف ، متفاوت بوده است . (طالب نیا،1390، 75) کشورها جهت پذیرش این سیستم در شرف اصلاحات ساختاری قرارگرفته اند ، اما چگونگی اصلاحات و تعامل عوامل مؤثر بر این فرآیند ، چالشی جدی است . وجود چارچوب نظری جهت توضیح فرایند اصلاحات و توصیف فضای پیرامون آن انکار ناپذیر است . (وکیلی فرد و نظری،1391، 113)

به نظر می رسد که معرفی حسابداری تعهدی به ویژه در کشور های در حال توسعه با مشکلات بیشتری همراه باشد . پیاده سازی سیستم حسابداری تعهدی اصلاح نگرش مدیریت و سیستم ارزیابی عملکرد مدیریت را ضروری ساخته است . مدیریت به عنوان گرداننده اصلی یک واحد کوچک و یا یک واحد بزرگ مثل دولت در اجرای حسابداری تعهدی نقش بسزایی دارد . (ایرانشاهی و کردستانی، 1388، 14)

قبل از استفاده از این سیستم باید به این نكته توجه شود كه آیا این سیستم اطلاعاتی به نحو مناسبی قابل استفاده است یا خیر ؟ اكثر

 سازمان ها طراحی و پیاده سازی را بر اساس نیازهای سازمانی ، موقعیتی كه سیستم در آن قرار دارد و بازخوردهای كاربران انجام می دهند . در واقع ، باید بررسی شود كه سیستم مرحله پیاده سازی را به نحو مطلوب پشت سر گذاشته باشد . (خواجوی و اعتمادی، 1389، 2)

در بخش سلامت نیز از یک طرف بعلت اینکه در شرایط حاضر ، افزایش هزینه های مراقبت سلامت و كاهش نرخ رشد اقتصادی بیمارستان ها ، به مثابه یکی از مصرف كنندگان اصلی نظام سلامت ، دغدغه هایی را برای مدیران اجرایی و سیاست گذاران حوزه سلامت ایجاد كرده است و از طرفی با عنایت به محدودیت منابع ارزشمند بخش سلامت ، (صادقی، 1388، 147) نیازمند در اختیار داشتن اطلاعاتی هستیم که می بایست تهیه و در معرض استفاده تصمیم گیرندگان قرار گیرد . (بختیاری، 1387، 56)

لذا براساس موارد بالا و نیز بعلت اینکه وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكى در راستاى بند الف ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 16 قانون مدیریت خدمات كشورى ، جهت تعیین بهاى تمام شده خدمات و فعالیت ها و دریافت بهاى آن ، درصدد تغییر روش حسابدارى خود و دانشگاه هاى علوم پزشكى از حسابدارى نقدى به حسابدارى تعهدى كامل برآمده است . پژوهشگر قصد دارد تا در این تحقیق ، با توجه به اهمیت وجود اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی ، به بررسی موانع استقرار سیستم های اطلاعات حسابداری در دانشگاه علوم پزشکی کاشان بپردازد و راهکارهای لازم را جهت رفع موانع موجود ارائه نماید .

1- 2 : اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

فرآیند تغییر از مبنای حسابداری نقدی به تعهدی ، برای اداره های دولت مرکزی بریتانیا در اوایل دهه 1990 شروع شد و در مدت حدود ده سال ، حسابداری تعهدی استقرار یافت . در ایرلند تغییرات مشابه همزمان با بریتانیا رخ داد . اما عوامل موثر بر استقرار مبنای تعهدی مانند عمل گرایی ، نبود تمایل عمومی ، فشارهای ایدئولوژیکی و سیاسی و تفاوت های فرهنگی مانع از پیاده سازی نظام مبتنی بر مبنای تعهدی به جای نقدی شد . کانادا نیز در سال 2002 حسابداری تعهدی را در بخش عمومی به کار گرفت . (وکیلی فرد و نظری، 113،1391) ایالات متّحده ، حركت تدریجی به سمت حسابداری تعهدی را از مدت ها پیش آغاز كرد و تنها تا سال 2002 برخی از ایالت های آن حسابداری تعهدی را به كار می گرفتند . (رحمانی و رضایی، 1390، 264)  

به طور کلی در طول دهه گذشته اصلاحات نظام مالی با جایگزینی یا انتقال سیستم حسابداری نقدی قدیمی به سوی یک حسابداری تعهدی شبه تجاری شروع شده است . کشورهایی مانند زلاندنو، انگلستان و استرالیا در زمینۀ کاربرد مبنای تعهدی در نظام حسابداری بخش عمومی ، کشورهایی پیشرو محسوب می شوند . تعداد دیگری از کشورها نیز مانند سوئد ، یونان ، فنلاند ، بلژیک و ایالات متحد ، به استفاده از حسابداری تعهدی در بخش عمومی روی آورده اند . نهادهای بین المللی و هیئت های تدوین معیارهای حسابداری بخش عمومی و بسیاری از صاحب نظران حسابداری این بخش نیز بر استفاده از مبنای تعهدی در حسابداری فعالیت های از نوع حاکمیتی و غیر انتفاعی بخش عمومی تأکید کرده اند . (باباجانی، 1385،8) بنابراین توجه فزاینده اخیر به اجرای حسابداری تعهدی ، منجر به ایجاد زمینه های تحقیقاتی گسترده ای در خصوص موانع تاثیرگذار بر اجرای موفق این سیستم گردیده است . (رحمانی و رضایی،264،1390)

از سوی دیگر جنبش نرم افزاری و تغییر و تحول سریع عصر امروز در حوزه علوم مدیریت و همچنین تأثیرات آن در حسابداری و گزارش دهی به صاحبان سرمایه ، افراد مسؤول در این امر را به آن واداشته كه به فكر یافتن راه حل هایی برای حركت سریع به سوی رشد و توسعه باشند . (خواجوی و اعتمادی، 1389،2) این اصلاحات در سال های اخیر اثرات قابل ملاحظه ای بر گستره ، ماهیت ، ارائه و مدیریت خدمات عمومی گذارده است. (محمدی، 1391 ، 73)

1- 3 : وجوه تمایز پژوهش

با وجود آنکه پژوهشگران بسیاری از پیامدهای احتمالی استفاده از حسابداری تعهدی بحث و نقش آن را در تغییر و تحولات سازمانی بررسی کرده اند ، به نظر می رسد هنوز هم جنبه های متعدد دیگری وجود دارد که پژوهش های بیشتری می طلبد ؛ به خصوص در بخش های خدماتی مانند  بخش سلامت .

لذا با توجه به استقرار نظام نوین مالی و به تبع آن استقرار سیستم حسابداری تعهدی در سطح وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه های علوم پزشکی ، این پژوهش به بررسی مشکلات مربوط به استقرار کامل این سیستم حسابداری می پردازد .

1-4 : اهداف پژوهش

هدف آرمانی :

افزایش ضریب اطمینان تصمیم گیری مدیران بخش سلامت در جهت تخصیص بهینه منابع و کنترل هزینه ها با استفاده از سیستم گزارشگیری حسابداری تعهدی .

هدف اصلى :

 شناسایی و رتبه بندی موانع موثر در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان .

اهداف ویژه :

1. شناسایی موانع مدیریتی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان .
2. شناسایی موانع فرآیندی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان .
3. شناسایی موانع مربوط به منابع انسانی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان .
4. شناسایی موانع فنی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان .
5. شناسایی موانع مربوط به قوانین و مقررات در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان .
6. شناسایی موانع حسابداری مدیریت در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان .

1-5 : سوالات پژوهش

1. آیا عوامل مدیریتی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد ؟
2. آیا عوامل فرآیندی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد ؟
3. آیا عوامل مربوط به منابع انسانی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد ؟
4. آیا عوامل فنی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد ؟
5. آیا عوامل مربوط به قوانین و مقررات به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد ؟
6. آیا عوامل مربوط به عوامل حسابداری مدیریت به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد ؟

1- 6 : فرضیه‏های پژوهش

1. عوامل مدیریتی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد .
2. عوامل فرآیندی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد .
3. عوامل مربوط به منابع انسانی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد .
4. عوامل فنی به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد .
5. عوامل مربوط به قوانین و مقررات به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد .
6. عوامل مربوط به عوامل حسابداری مدیریت به عنوان مانعی در استقرار سیستم حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشكى کاشان می باشد .

1-7 : دامنه پژوهش

1-7-1- دامنه زمانی

این پژوهش در سال 1392 انجام گرفته است .

1-7-2- دامنه مکانی

 مطالعه مذکور در دانشگاه علوم پزشکی کاشان و واحدهای تابعه آن که شامل 9 واحد ستادی ، 8 مرکز درمانی و 4 مرکز آموزشی می باشد ؛ انجام پذیرفته است .

1-7-3- دامنه موضوعی

تمرکز پژوهش حاضر بر روی موضوع حسابداری تعهدی می باشد .

1-8 : تعاریف نظری و عملی

1-8-1- تعاریف نظری

1-8-1-1 سیستم حسابداری تعهدی[1]: سیستم حسابداری که در آن (تعهدی کامل) درآمدها هنگام تحصیل یا تحقق ، شناسایی و ثبت می شوند . همچنین شناسایی و ثبت هزینه ها ، به هنگام ایجاد یا تحمل آنها صورت می گیرد . (باباجانی،1385،5)

1-8-1-2 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان : دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان که در این پژوهش به نام دانشگاه علوم پزشکی کاشان می باشد ، مکانی است که وظیفه ارائه خدمات بهداشتی ، درمانی و آموزشی را به عهده دارد .

1-8-1-3 موانع استقرار[2] : مجموعه عواملی که باعث از دست دادن فرصت ها ، ایجاد مشكل و اتلاف منابع می شود .