:
توبه اولین منزل سالکان قرب الهیست که گذر از آن امکان پذیر نیست، راهی بی انتها ، در بی گشوده، خوانی گسترده، رحمتی فراگیرنده ا ست که خداوند آن را برای بندگان خود مهیا نموده.
توبه از مقولة لفظ نیست، انقلاب روحی در انسان است که لفظ استغفرالله بیان این حالت است. اَمل نیست، عمل به فرامین ربّانیست، سکون نیست،حرکت به سوی اهداف و ارزش های متعالیست.
قیام مقدس قوای فرشته صفت انسان علیه قوای بهیمی صفت و شیطانی است؛مخالفت انسان علیه خود دروغین اوست..شستشو درچشمه سارآب حیات وپاکی از لوث گناهست.
عروج روح به سوی،عزت ،عظمت ، فضائل وکرامت انسانی است
و نتیجه آن بار یافتن به آستان قدس الهی و بهشت ابدیست؛ بنا بر این جایگاه توبه در آثار منثور، منظوم و کلام معصومین(ع) بسیار رفیع و تبیین وتحلیل آن ضروری و از اهداف مهمّ تحقیق است.
روش تحقیق، اسنادی ،کتابخانه ای وبه صورت تحلیل محتواست.
درابتدا از منابع موجودفیش برداری وپس از بررسی ،بر اساس سیر تاریخی،به گونه ای که به انسجام مطالب،خدشه ای وارد نشود ،مطالب مدون شد.
کلید واژه ها: عرفان، سفر، نفس، مقام، توبه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
1ـ 1ـ اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………… 1
1ـ 2ـ فرضیات و پرسش های تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 1
1ـ 3 پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………. 2
1ـ 4 تبیین مسأله پژوهشی و اهمیت آن…………………………………………………………………………………………….. 3
1ـ 4 ـ1تعریف توبه……………………………………………………………………………………………………………………………. 4
1ـ 4ـ 2 توبه و مشتقات آن………………………………………………………………………………………………………………… 5
1ـ 4ـ 1 توبه و انابت………………………………………………………………………………………………………………………….. 6
1ـ 4ـ 3ـ1 مراتب و حقیقت انابت………………………………………………………………………………………………………. 7
1ـ 4ـ 3ـ 2 آثار انابت…………………………………………………………………………………………………………………………. 7
1ـ 4ـ 4 توبه و اوبت…………………………………………………………………………………………………………………………… 7
1ـ 4ـ 5 توبه، حال و مقام…………………………………………………………………………………………………………………… 8
1ـ 4ـ 6 توبه، جبر و اختیار………………………………………………………………………………………………………………… 9
1ـ 4-6-1 خداوند تعیین کننده سرنوشت…………………………………………………………………………………………… 11
1ـ 4ـ7 موضوع توبه ـ…………………………………………………………………………………………………………………………. 13
1ـ 4-8 ارکان توبه……………………………………………………………………………………………………………………………… 13
1ـ 4ـ 9 شروط توبه…………………………………………………………………………………………………………………………… 14
1ـ 4ـ 9-1شرایط کمال توبه………………………………………………………………………………………………………………. 14
1-4-10توبه و استغفار……………………………………………………………………………………………………………………….. 15
فصل دوم: توبه از منظر قرآن کریم واحادیث معصو مین(ع)
درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 16
2ـ 1 توبه در قرآن و تفاسیر………………………………………………………………………………………………………………… 16
2ـ 1ـ 1 اولین توبه کننده…………………………………………………………………………………………………………………… 17
عنوان صفحه
2ـ 1ـ 2 توبه وعلم……………………………………………………………………………………………………………………………… 17
2ـ 1ـ 3 توبه وزمان……………………………………………………………………………………………………………………………. 17
2ـ 1ـ 4توبه و اصلاح………………………………………………………………………………………………………………………….. 18
2ـ 1ـ 5توبه از کفر،شرک ونفاق………………………………………………………………………………………………………….. 19
2ـ 2 ا نواع توبه از دیدگاه قرآن کریم وتفا سیر……………………………………………………………………………………. 20
2ـ 2ـ1 توبه از کتمان…………………………………………………………………………………………………………………………. 20
2ـ 2ـ 2 توبه از ظلم به نفس………………………………………………………………………………………………………………. 21
2ـ 2ـ 3 توبه از محاربۀ با خدا ورسول………………………………………………………………………………………………….. 21
2ـ 2ـ 4 تو بۀ سا رق………………………………………………………………………………………………………………………….. 21
2ـ 2ـ5 توبه از ضایع کردن نماز وپیروی از شهوات……………………………………………………………………………….. 21
2ـ 2ـ6 توبه از قذف (نسبت زنا به زن مسلمان دادن)…………………………………………………………………………… 22
2ـ 3 آثار توبه از دیدگاه قرآن کریم وتفاسیر…………………………………………………………………………………………. 22
2ـ 3ـ1 توبه و پاکی…………………………………………………………………………………………………………………………. 22
2ـ 3-2 توبه و آسایش……………………………………………………………………………………………………………………….. 22
2ـ 3-3 توبه و فراوانی نعمت ها …………………………………………………………………………………………………………. 22
2ـ 3-4 توبه وبهشت………………………………………………………………………………………………………………………….. 23
2ـ 3-5 توبه و استقامت……………………………………………………………………………………………………………………… 23
2ـ 4توبه در احادیث معصومین(ع)………………………………………………………………………………………………………. 24
2ـ 4-1 توبه و پذیرش الهی……………………………………………………………………………………………………………….. 24
2ـ 4-2 شرایط پذیرش توبه……………………………………………………………………………………………………………….. 24
2ـ 4-3 توبه و ابلیس………………………………………………………………………………………………………………………….. 25
2ـ 4-3ـ1 تأخیر در توبه…………………………………………………………………………………………………………………….. 25
2ـ 4-3-2 کوچک دانستن گناه …………………………………………………………………………………………………………. 25
2ـ 4-3-3تو به وتوجیه گناهان…………………………………………………………………………………………………………… 25
2ـ 4-4 آسان تر بودن ترک گناه…………………………………………………………………………………………………………. 26
2ـ 4ـ 1 زمان توبه……………………………………………………………………………………………………………………………… 26
2ـ 5 مراتب توبه از منظر احادیث معصومین(ع)………………………………………………………………………………….. 27
عنوان صفحه
2ـ 5-1باز نگشتن به گناه…………………………………………………………………………………………………………………… 27
2ـ 5 -2 توبه از خا طرات نامناسب……………………………………………………………………………………………………… 27
2ـ 5-3توبۀ راستین……………………………………………………………………………………………………………………………. 27
2ـ 6 آثار توبه از منظر احادیث معصومین(ع)……………………………………………………………………………………….. 28
2ـ 6-1توبه ورحمت خدا……………………………………………………………………………………………………………………. 28
2ـ 6-2توبه وامید……………………………………………………………………………………………………………………………….. 28
2ـ 6-3توبه وشفاعت………………………………………………………………………………………………………………………….. 28
2ـ 6-4توبه و بخشش…………………………………………………………………………………………………………………………. 28
2ـ 6ـ 5توبه ومحبّت خدا……………………………………………………………………………………………………………………. 28
2ـ 6ـ 6 توبه و سعادت……………………………………………………………………………………………………………………….. 29
2ـ 6ـ 7 توبه وپاکی از گناه…………………………………………………………………………………………………………………. 29
2ـ 6ـ 8توبه و عطر آن………………………………………………………………………………………………………………………… 29
2ـ 6ـ 9 توبه و شادی خداوند……………………………………………………………………………………………………………… 29
2ـ 6ـ 10 توبۀ پیوسته……………………………………………………………………………………………………………………….. 30
2ـ 6ـ 11توبه وعفو خدا……………………………………………………………………………………………………………………… 30
2ـ 6ـ 12 توبه و نعم الهی………………………………………………………………………………………………………………….. 30
2ـ 6ـ 13توبه و سعۀ رحمت………………………………………………………………………………………………………………. 30
2ـ 6-14……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31
2ـ 7 توبه ودرمان سر گذشت توبه کنندگان در قرآن کریم……………………………………………………………………. 31
2ـ 7ـ 1 توبۀ انبیاء (ع)………………………………………………………………………………………………………………………. 31
2ـ 7-1-1 توبه آدم (ع)……………………………………………………………………………………………………………………… 31
2ـ 7-1-2توبۀ یونس(ع)…………………………………………………………………………………………………………………….. 32
2ـ 7-2توبۀجوانان……………………………………………………………………………………………………………………………… 32
2-7-2-1توبۀ بهلول…………………………………………………………………………………………………………………………… 33
2-7-3توبۀ متخلّفان ………………………………………………………………………………………………………………………….. 33
2-7-4سرگذشت توبه کنندگان دراحادیث معصومین(ع)……………………………………………………………………… 33
2-7-4-1توبۀ راهزن…………………………………………………………………………………………………………………………… 33
عنوان صفحه
2-7-4-2توبۀ مرد گنهکار…………………………………………………………………………………………………………………… 34
فصل سوم: تحلیل عرفانی توبه
درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 36
3ـ 1تعریف توبه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 36
3ـ 1ـ 1 توبه در لغت…………………………………………………………………………………………………………………………. 36
3ـ 1ـ 2تعریف توبه از دیدگاه بزرگان…………………………………………………………………………………………………… 37
3ـ 1ـ 2ـ 1 تعریف توبه از دیدگاه معصومین (ع)………………………………………………………………………………….. 37
3ـ 1ـ 2ـ 2تعریف توبه از دیدگاه عارفان………………………………………………………………………………………………. 37
3-1-2- 2ـ 1 میبدی…………………………………………………………………………………………………………………………. 37
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ 2 هجویری…………………………………………………………………………………………………………………….. 38
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ 3 مستملی بخاری………………………………………………………………………………………………………….. 38
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ 4 کلابادی…………………………………………………………………………………………………………………….. 39
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ 5 غزالی…………………………………………………………………………………………………………………………. 39
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ 6 مکّی…………………………………………………………………………………………………………………………… 39
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ 7 احمد جام…………………………………………………………………………………………………………………. 39
3ـ 1-2-2-8 ابن عطا …………………………………………………………………………………………………………………… 40
3ـ 1ـ 2ـ 2- 9شیخ ابوالفتوح رازی …………………………………………………………………………………………………. 40
3ـ 2 وجوب توبه………………………………………………………………………………………………………………………………… 41
3ـ 2ـ 1 دلایل وجوب توبه از دیدگاه عرفا……………………………………………………………………………………………. 41
3ـ 2ـ 1ـ 1 مکی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
3ـ 2ـ 1ـ 2غزالی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
3ـ 2ـ 1ـ 3میبدی……………………………………………………………………………………………………………………………… 42
3ـ 2ـ 1ـ 4طبرسی……………………………………………………………………………………………………………………………. 43
3ـ 2-1-5مستملّی بخاری………………………………………………………………………………………………………………….. 43
3ـ 2-1- 6 احمد جام……………………………………………………………………………………………………………………… 43
3ـ 3 موضوع توبه……………………………………………………………………………………………………………………………. 44
3ـ 3ـ 1 منشأ گناهان…………………………………………………………………………………………………………………………. 44
عنوان صفحه
3ـ 3ـ 2 گناهان صغیره و گناهان کبیره………………………………………………………………………………………………. 44
3ـ 3-3 ا صرار بر گناه……………………………………………………………………………………………………………………… 45
3ـ3-4 کوچک شمردن گناه……………………………………………………………………………………………………………….. 45
3ـ 4 مراتب توبه………………………………………………………………………………………………………………………………… 46
3ـ 4ـ1 توبۀ با بصیرت……………………………………………………………………………………………………………………….. 46
3ـ 4ـ 2 توبۀ عوام………………………………………………………………………………………………………………………………. 47
3ـ 4ـ 3تأخیر در توبه…………………………………………………………………………………………………………………………. 47
3ـ 4ـ 4 توبه از امیدهای دروغین………………………………………………………………………………………………………… 47
3ـ 4ـ 5 کوچک شمردن گناه……………………………………………………………………………………………………………… 47
3ـ 4ـ 6 توبه کاذب…………………………………………………………………………………………………………………………….. 47
3ـ 4ـ 7 توبه از لذت یاد آوری گناه……………………………………………………………………………………………………… 48
3ـ 4ـ 8 توبۀ مداوم…………………………………………………………………………………………………………………………….. 48
3ـ 4ـ 9 توبه از اسباب گناه………………………………………………………………………………………………………………… 49
3ـ 4ـ 10 توبه از اخلاص نداشتن……………………………………………………………………………………………………….. 49
3ـ 4ـ 11 توبه ازخود پسندی……………………………………………………………………………………………………………… 50
3ـ 4ـ 12 توبۀ ناقص………………………………………………………………………………………………………………………….. 51
3ـ 4ـ 13 توبه از کوتاهی در عمل به وظیفه………………………………………………………………………………………… 51
3ـ 4ـ 14 مراتب توبه از دیدگاه ابوطالب مکی………………………………………………………………………………………. 51
3ـ 4ـ 14-1 گروه های چهارگانه مردم………………………………………………………………………………………………… 51
3ـ 4-15توبه از هر عملی بدون بدون توجه به خدا………………………………………………………………………………. 52
3ـ 5 حقیقت توبه……………………………………………………………………………………………………………………………… 53
3ـ 5ـ1فراموشی گناه………………………………………………………………………………………………………………………….. 53
3ـ 5ـ 2توبه وبازگشت………………………………………………………………………………………………………………………… 54
3ـ 5ـ 3پشیمانی وحسرت………………………………………………………………………………………………………………….. 54
3ـ 6 اسرار توبه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 54
3ـ 7 لطائف اسرار توبه………………………………………………………………………………………………………………………… 54
3ـ 8 انواع توبه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 55
عنوان صفحه
3ـ 8- 1عوام و صوفیه…………………………………………………………………………………………………………………………. 55
3ـ 8ـ 2توبه گروه های مختلف مردم……………………………………………………………………………………………………. 56
3ـ 8ـ 3توبۀ از غفلت………………………………………………………………………………………………………………………….. 57
3ـ 8ـ 4توبۀ مقرّبین…………………………………………………………………………………………………………………………… 57
3ـ 8ـ 5توبۀ خالص……………………………………………………………………………………………………………………………. 57
3ـ 8ـ 6 توبۀ انابت واستجابت……………………………………………………………………………………………………………… 57
3ـ 8ـ 7توبۀ عام ،خاص وخاص الخاص……………………………………………………………………………………………….. 58
3ـ 9 دیدگاه های عرفا دربارة انواع توبه………………………………………………………………………………………………… 59
3ـ 9-1امام صادق (ع)………………………………………………………………………………………………………………………… 59
3ـ 9-2غزالی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 59
3ـ 9ـ3هجویری…………………………………………………………………………………………………………………………………. 59
3ـ 9ـ 3ـ 1ـ توبه مؤمنان، اولیاء و انبیا…………………………………………………………………………………………………. 59
3ـ 9ـ 4سراج طوسی………………………………………………………………………………………………………………………….. 60
3ـ 9ـ 5 خواجه عبدالله………………………………………………………………………………………………………………………. 60
3ـ 9ـ 6 میبدی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60
3ـ 9ـ 7 قشیری…………………………………………………………………………………………………………………………………. 61
3ـ 10شرایط توبه……………………………………………………………………………………………………………………………… 61
3ـ 10-1توبه وندامت…………………………………………………………………………………………………………………………. 62
3ـ 10-2توبه ،سکوت واندوه……………………………………………………………………………………………………………….. 62
3ـ 10-3توبه،مخالفت با هوای نفس……………………………………………………………………………………………………. 62
3ـ 10-4توبه ومحاسبۀ نفس………………………………………………………………………………………………………………. 62
3ـ 10-5توبه ودوری از گناه وگناهکاران……………………………………………………………………………………………… 62
3ـ 10ـ6توبه،استفادۀ از حلال……………………………………………………………………………………………………………… 63
3ـ 10ـ 7توبه،عمل به وظایف بندگی………………………………………………………………………………………………….. 63
3ـ 10ـ 8توبه،محو سنت های باطل……………………………………………………………………………………………………. 64
3ـ 10ـ 9توبه وترک شهوات……………………………………………………………………………………………………………….. 65
3ـ 10ـ 10توبه ودوری از خاطره های گناه…………………………………………………………………………………………… 65
عنوان صفحه
3ـ 10ـ 11توبه واصلاح اعمال…………………………………………………………………………………………………………….. 65
3ـ 10ـ12توبه وحسن ظنّ به خدا……………………………………………………………………………………………………… 66
3ـ 11شروط توبه از منظر کمّل اولیاء…………………………………………………………………………………………………… 66
3ـ 11-1هجویری………………………………………………………………………………………………………………………………. 66
3ـ 11-1-1پذیرش توبه در ایّام گذشته………………………………………………………………………………………………. 67
3ـ 11-2سراج طوسی………………………………………………………………………………………………………………………… 67
3ـ 11-3مستملّی بخاری……………………………………………………………………………………………………………………. 67
3ـ 11ـ 4قشیری……………………………………………………………………………………………………………………………….. 68
3ـ 11ـ 5 غزالی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 68
3ـ 11ـ 6 میبدی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 68
3ـ 11ـ7 طبرسی………………………………………………………………………………………………………………………………. 69
3ـ 11-7-1 کیفیت توبه…………………………………………………………………………………………………………………….. 69
3ـ 11ـ7-2زمان توبه…………………………………………………………………………………………………………………………. 70
3ـ 11ـ8 احمد جام………………………………………………………………………………………………………………………….. 70
3-11-8-1توبه وامید…………………………………………………………………………………………………………………………. 70
3-11-9سلمی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 70
3ـ 11-10مکّی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 71
3ـ 11ـ 11 شیخ ابوالفتوح رازی………………………………………………………………………………………………………….. 71
3ـ 12اسباب توبه ……………………………………………………………………………………………………………………………… 72
3ـ 12-1اسباب توبه کردن…………………………………………………………………………………………………………………. 72
3ـ 12-2اسباب عدم توبه…………………………………………………………………………………………………………………… 72
3ـ 12-2-1علاج توبه نکردن………………………………………………………………………………………………………………. 73
3ـ 12-2-1-1ایمان به آخرت و نا پایداری عمر…………………………………………………………………………………… 73
3ـ 12-2-1- 2 امید معقول……………………………………………………………………………………………………………… 73
3ـ 13آثار توبه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 73
3ـ 13-1ظهور ایمان………………………………………………………………………………………………………………………….. 73
3ـ 13-2نورانیِّت قلب…………………………………………………………………………………………………………………………. 74
عنوان صفحه
3ـ 13-3ستّاریّت خداوند……………………………………………………………………………………………………………………. 74
3ـ 13-4 آگاهی از غیب…………………………………………………………………………………………………………………….. 74
3ـ 13-5 طهارت روح………………………………………………………………………………………………………………………… 75
3ـ 13-6 ا فزایش قدرت وعزّت………………………………………………………………………………………………………….. 75
3ـ 13- 7 لطف الهی………………………………………………………………………………………………………………………… 76
3ـ 13-8شادی خداوند………………………………………………………………………………………………………………………. 76
3ـ 13-9 محبوب آسمان وزمین شدن……………………………………………………………………………………………….. 76
3ـ 13ـ 10 ورود به بهشت…………………………………………………………………………………………………………………. 77
3ـ 14آثار توبه نکردن…………………………………………………………………………………………………………………………. 77
3ـ 14-1 از دست دادن نعمت ها………………………………………………………………………………………………………… 77
3ـ 14-2 همّ وغم………………………………………………………………………………………………………………………………. 77
3ـ 14-3شادی از دنیا واز دست دادن آخرت………………………………………………………………………………………… 78
3ـ 14-4استدراج……………………………………………………………………………………………………………………………….. 78
3ـ 14-5 جلب نقمت………………………………………………………………………………………………………………………… 78
3ـ 14-6 هلاکت……………………………………………………………………………………………………………………………….. 78
3ـ 14ـ 7 توبه و سعة رحمت الهی……………………………………………………………………………………………………… 79
3ـ 14-8 تیره گی روح……………………………………………………………………………………………………………………….. 79
3ـ 15 سرگذشت ها وحکایت ها ی توبه کننده گان…………………………………………………………………………… 79
3ـ 15-1 نکاتی در بارۀ داستان وحکایت…………………………………………………………………………………………….. 79
3ـ 15-1-1 توبۀ حسن بصری…………………………………………………………………………………………………………… 80
3ـ 15-1-2توبۀ دوست خدا……………………………………………………………………………………………………………….. 82
3ـ 15-1-3 توبۀعتبه بن الغلام…………………………………………………………………………………………………………. 82
3ـ 15-1-4 توبۀ خرما فروش……………………………………………………………………………………………………………… 82
3ـ 15-1-5 توبۀ مست……………………………………………………………………………………………………………………… 83
3ـ 15-1-6 توبۀ بشر حافی………………………………………………………………………………………………………………. 83
3ـ 15-1-7 توبۀ ابرا هیم ادهم…………………………………………………………………………………………………………… 83
3ـ 15-1-8 توبۀ فضیل بن عیاض………………………………………………………………………………………………………. 83
عنوان صفحه
3ـ 15-1-9 توبۀ اهل دیه…………………………………………………………………………………………………………………… 84
3ـ15-1-10 توبۀ جوان گنهکار…………………………………………………………………………………………………………… 84
فصل چهارم:توبه درآثار منظوم
درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 85
4-1 فردوسی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 86
4-1-1سفارش به توبه……………………………………………………………………………………………………………………….. 86
4-2اشعار منتسب به ابو سعید ابی الخیر……………………………………………………………………………………………… 86
4-2-1 توبه، توفیق الهی…………………………………………………………………………………………………………………….. 86
4-2-2رحمت بی کران الهی………………………………………………………………………………………………………………. 87
4-2-3 توبه،زدایندۀ شرک…………………………………………………………………………………………………………………… 87
4-2-4توبه و رحمت………………………………………………………………………………………………………………………….. 87
4-2-5تو به ،فضل خدا……………………………………………………………………………………………………………………….. 88
4 -2-6 امید به بخشش الهی……………………………………………………………………………………………………………… 89
4-2-7توبه از ما سوی الله…………………………………………………………………………………………………………………… 90
4-2-8توبه از امید های نادرست…………………………………………………………………………………………………………. 90
4-2-9 توبه ازمعشوقه های دروغین…………………………………………………………………………………………………….. 91
4ـ 2ـ 10 توبه از حجب……………………………………………………………………………………………………………………… 91
4ـ 2ـ 11 توبه از هر لذتی به جز انس با خدا………………………………………………………………………………………. 91
4-3 ناصر خسرو قبادیانی……………………………………………………………………………………………………………………. 92
4ـ 3-1 توبۀ گناهکاران………………………………………………………………………………………………………………………. 92
4ـ3-2 توبه ،پیش از مرگ…………………………………………………………………………………………………………………… 92
4ـ 3-3شادابی ارمغان توبه………………………………………………………………………………………………………………….. 93
4ـ 3-4 توبۀ حقیقی………………………………………………………………………………………………………………………….. 93
4ـ 3-5 توبه،نیکو کنندۀ بدی ها…………………………………………………………………………………………………………. 93
4ـ 3-6 توبه، بار گران…………………………………………………………………………………………………………………………. 94
4ـ 3-7 توبه، داروی گناه…………………………………………………………………………………………………………………….. 94
عنوان صفحه
4ـ 3-8 شتاب درتوبه…………………………………………………………………………………………………………………………. 94
4ـ 4 مسعود سعد سلمان……………………………………………………………………………………………………………………. 95
4ـ 4-1آشنائی با توبه………………………………………………………………………………………………………………………… 95
4ـ 4-2توبه، راه نجات ……………………………………………………………………………………………………………………….. 95
4ـ 5 مجدودبن آدم سنایی…………………………………………………………………………………………………………………. 96
4ـ 5-1 توبه، فرشتة الهی…………………………………………………………………………………………………………………… 96
4ـ 5-2 توبه، طریق وصال…………………………………………………………………………………………………………………… 96
4ـ 5-3 سلاح توبه ……………………………………………………………………………………………………………………………. 96
4-5-4 توبه، عصای موسی………………………………………………………………………………………………………………….. 97
4ـ 5-5 گداختن تن…………………………………………………………………………………………………………………………… 97
4ـ 5-6توبۀ شرمسار…………………………………………………………………………………………………………………………… 97
4ـ 5-7توبه راهی به سوی دوست……………………………………………………………………………………………………….. 97
4-5-8 توبه درهم کوبندۀ شیاطین……………………………………………………………………………………………………… 98
4ـ 5-9 توبۀ دلبران……………………………………………………………………………………………………………………………. 98
4ـ 5ـ10توبه نکردن سالک…………………………………………………………………………………………………………………. 98
4ـ 5ـ 11 خداوند پناه سالک………………………………………………………………………………………………………………. 98
4ـ 5ـ 12 توبه و حلم خدا………………………………………………………………………………………………………………….. 99
4ـ 5ـ 13 توبه پیش از قیامت…………………………………………………………………………………………………………….. 99
4ـ 5ـ 14 توبه صادق…………………………………………………………………………………………………………………………. 99
4ـ 5ـ 15 توبه از عبادات نادرست……………………………………………………………………………………………………….. 100
4ـ 5ـ 16توبه و تسویف………………………………………………………………………………………………………………………. 100
4ـ 5ـ 17توبه از زهد ریائی…………………………………………………………………………………………………………………. 100
4ـ 6 محمدبن علی سوزنی سمرقندی…………………………………………………………………………………………………. 100
4ـ 6-1 بهار توبه شکن………………………………………………………………………………………………………………………. 100
4ـ 6- 2 توبه ،عامل نجات…………………………………………………………………………………………………………………. 101
4ـ 6-3 توبة موفق………………………………………………………………………………………………………………………………. 101
4ـ 6-4 توبۀ شاعر………………………………………………………………………………………………………………………………. 101
عنوان صفحه
4ـ 6-5 سایه طوبی، رهاورد توبه…………………………………………………………………………………………………………. 102
4ـ7 افضل الدین خاقانی…………………………………………………………………………………………………………………….. 102
4ـ 7-1 شاعر و شکستن توبه……………………………………………………………………………………………………………… 102
4ـ 7-2 توبه وتشبیه…………………………………………………………………………………………………………………………… 102
4ـ 7-3 کیفیت توبۀ شاعر………………………………………………………………………………………………………………….. 103
4ـ 7-4 توبه و تاب نیاوردن در برابر زیبا رویان……………………………………………………………………………………… 104
4ـ 7-5 شادابی در پرتو توبه……………………………………………………………………………………………………………….. 105
4ـ 7-6 توبه از شراب خوردن………………………………………………………………………………………………………………. 105
4ـ 8 الیاس بن یوسف نظامی……………………………………………………………………………………………………………… 105
4ـ 8-1 داروی توبه…………………………………………………………………………………………………………………………….. 105
4ـ 8-2 توبه راه رسیدن به خلافت الهی……………………………………………………………………………………………… 106
4ـ 8-3 توبه یاور سالک……………………………………………………………………………………………………………………… 106
4ـ 8-4 توبه مانع شرمندگی……………………………………………………………………………………………………………….. 106
4ـ 8-5 توبه و قضا……………………………………………………………………………………………………………………………… 107
4ـ 8-6 توبه نکردن از عشق………………………………………………………………………………………………………………… 107
4ـ 9 فریدالدین عطار…………………………………………………………………………………………………………………………. 107
4ـ 9-1 توبه ، سبب لطف الهی…………………………………………………………………………………………………………… 107
4ـ 9-2 توبه از عمر از ضایع شده………………………………………………………………………………………………………… 108
4ـ9-3 توبۀ عارف………………………………………………………………………………………………………………………………. 108
4ـ 9-4 توبه، سبب سیادت………………………………………………………………………………………………………………… 109
4ـ 9-5 توبه نکردن شاعر از محبت به معشوق……………………………………………………………………………………… 109
4ـ 9-6 توبه از توبه…………………………………………………………………………………………………………………………….. 111
4ـ 9-7 توبه و شفاعت پیامبر اکرم (ص)……………………………………………………………………………………………… 111
4ـ 9- 8توبه، سبب فتوح……………………………………………………………………………………………………………………. 112
4ـ 9-9 توبه و قرب به پیامبر (ص)……………………………………………………………………………………………………… 112
4ـ 9-10 توبه، برترین منزل……………………………………………………………………………………………………………….. 112
4ـ 9ـ 11 توبه، نجات از آتش……………………………………………………………………………………………………………… 113
عنوان صفحه
4ـ 9ـ 12 توبه، سبب قرب خدا…………………………………………………………………………………………………………… 113
4ـ 9ـ 13 توبه، سبب آگاهی از اسرار الهی…………………………………………………………………………………………… 114
4ـ 9ـ 14 توبه، سبب رستگاری………………………………………………………………………………………………………….. 114
4ـ 9ـ 15 خواری توبه نکردن……………………………………………………………………………………………………………… 115
4ـ 9ـ16 توبه و فراوانی نعمت ها………………………………………………………………………………………………………… 115
4ـ 9ـ 17 توبه نکردن، عامل شقاوت……………………………………………………………………………………………………. 115
4ـ 9ـ 18 توبه ، ملازمت با مقرّبین……………………………………………………………………………………………………… 117
نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 118
منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 121
پیشگفتار
طلوع خورشید رسالت محمدی، عرفان لرزان وپژمرده بشریت غرق در ضلالت را، در فضای ظلمانی شرک آلود، جانی تازه بخشید، عرفان معنای حقیقی خود را باز یافت و بارقه ای از آن جان ها را نورانی کرد که جلوه های آن در هر عصر و مصری پدیدار شد ، از نیمة اول قرن دوم هجری عرفان اسلامی فصلی جدیدی را آغاز کرد که بازتاب آن سراسر تاریخ ادبی منثور و منظوم را فرا گرفت از آن جمله موضوع توبه جایگاه ویژه ای را در بین مباحث به خود اختصاص داده است، در قرآن مجید که الهام بخش سالکان بوده، آیات فراوانی دربارة توبه آمده است؛ زیرا توبه اولین مرحله برای شروع سلوک است عرفا نیز توجه خاصی به آن داشته اند. روش این تحقیق به صورت اسنادی و کتابخانه ای و از نظر هدف بنیادی است. در ابتدا کتاب های مرتبط با توبه مانند تفسیر روح الجنان و روح الجنان، کشف الاسرار وعدة الابرار و …. تهیه، فیش برداری و مدون شد. بعضی از کتب مانند عرائس البیان روزبهان بقلی در دسترس نبود که جای بسی تأسف است. کتابهای منثور و منظوم فارسی و عربی مطالعه و از کتاب های دیگر نیز برای درک بهتر استفاده شد این تحقیق در چهار فصل به شرح ذیل تقدیم می شود.
***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
