1-1 کلیات
حدود 40% از وسعت کره زمین را مناطق خشک و نیمهخشک در برگرفتهاند که 70% این مناطق بر اساس مطالعات انجام شده توسط یونپ (1992) تحت تاثیر معضل بیابان زایی قرار دارند (Veron et al., 2006: 751). بیابان یک بیوم (سرزمین) یا یک‌نوع اکوسیستم زوال یافته است که استعداد تولید طبیعی گیاه (بیوماس) در آن کاهش یافته و یا به کلی از بین رفته است. این فرایند نه تنها به عوامل اقلیمی، بلکه به عوامل محیطی نظیر ساختمان زمینشناسی، توپوگرافی، منابع آب و خاک و دخالت انسان در محیط نیز بستگی دارد (FAO/UNEP, 1984). نواحی بیابانی از لحاظ اکولوژی گیاهی و جانوری محدودیت‌هایی را در بر داشته و یا حتی فاقد حیات میباشد (معیری، 1390: 54). بیابان زایی به عنوان یکی از خطرات زیست محیطی، بخش عمدهای از جهان را تحت تاثیر خود قرار داده و مجامع علمی به طور گستردهای در جهت یافتن راه درمانی برای آن میباشند. پایش پویایی و علل بیابان زایی برای ارائه دستورالعملهای مهم جهت استراتژیهای کنترل بیابان زایی و برنامهریزی منطقی استفاده از زمین در مناطق خشک و نیمه خشک ضروری است. هدف از این پژوهش مدلسازی اکوژئومورفولوژی رفتار بیابان در محدوده حوضه آبی کویر حاج علی قلی می باشد. لذا در این بخش کلیات تحقیق از قبیل تشریح موضوع و مسئله پژوهشی، اهداف، فرضیات و پرسش ها، کاربرد نتایج تحقیق، اهمیت و ارزش تحقیق، و پیشینه آن نیز تشرح شده است.
1-1-1 شرح و بیان مساله پژوهشی
رخداد مسائل زیست محیطی و اتلاف منابع طبیعی از جمله علل ایجاد راهکارهای مدیریت ریسک و بحران محیط زیست هستند (موسوی و همکاران، 1391: 105). روند روزافزون تخریب منابع طبیعی در بسیاری از نقاط جهان، تهدیدی جدی برای بشریت محسوب میشود. بیابان زایی به عنوان یکی از مظاهر این تخریب، بسیاری از کشورهای درحال توسعه و توسعهیافته را تحت تاثیر قرار داده، و پس از دو چالش تغییراقلیم و کمبود آب شیرین، به عنوان سومین چالش زیست محیطی قرن21 معرفی شده است (Hou´erou, 1996). براساس تحقیقات انجام یافته توسط فائو- یونپ (2001)، بیش از یکصد کشور جهان و بیش از 33 درصد از سطح اراضی زمین تحت تاثیر تخریب اراضی و بیابان زایی قرار دارند. همچنین در حدود 73 درصد از مراتع در مناطق خشک به همراه 47 درصد از اراضی کشاورزی دیم حاشیه مناطق خشک در معرض تخریب قرار دارند (زهتابیان و رفیعی امام: 1382: 121).
بیابان زایی کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژیک زمین بوده که به صورت طبیعی و مصنوعی رخ میدهد (اکبری و همکاران، 1390: 398). این پدیده در کشور ایران که دارای پتانسیل بالای بیابان زایی میباشد از شدت بالایی برخوردار است. لذا مقابله با آن از اهم برنامههای منطقهای و ملی میباشد. در این زمینه میتوان با ارائه راهکارها و روشهای مدیریتی مناسب از شدت این پدیده کاست و یا از پیشروی آن جلوگیری به عمل آورد. در این راه شناخت فرآیندهای بیابان زایی، عوامل به وجود آورنده و تشدید کننده آن و آگاهی از شدت و ضعف این فرایند، امری مهم و ضروری است که باید مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد (زهتابیان و همکاران، 1387: 163).
در این راستا عوامل موثر بر پدیده بیابانزای را میتوان به دو دسته عوامل طبیعی و انسانی تقسیم نمود. عوامل طبیعی موثر در بیابان زایی ریشه در تاریخ زمینشناسی یک منطقه داشته و از زمان خلقت، طبیعت را به صورت ذاتی دگرگون کرده است، خشکسالیهای پی در پی نیز این امر را تقویت میكند. در دهههای اخیر تحت تاثیر دخالتهای گسترده انسان در طبیعت، شتاب بیابان زایی نه تنها در این اراضی، بلکه در سایر بیومها افزایش یافته و جوامع را تحت تاثیر قرار داده است. مدیریت ضعیف زمین و افزایش جمعیت از جمله دیگر عوامل انسانی هستند که موجب بالارفتن سطح میزان آبیاری، برداشت نادرست و یا برداشت بیش از اندازهی محصول و افزایش تعداد دام میشوند. این وقایع زمین و خاک را دگرگون میکنند، منابع را کاهش میدهند و امکان بیابان زایی را بالا میبرند (Mainguet, 1991; Zhu and Chen, 1994; Wu, 2002; Luo, 2003; Qi et al., 2012: 37).
ژئومورفولوژی یک نقش اساسی در کنترل فرایندهای اکوسیستم بازی میکند و در عوض اکوسیستم نیز میتواند تاثیر عمیقی بر روی اشکال و فرایندهای ژئومورفیک داشته باشد (Penschler et al., 2007: 1). یک چالشی که برای مدت طولانی به صورت ایستا در ژئومورفولوژی وجود داشته این است که چگونه میتوان جریان ماده و انرژی و عملکرد آن در سطوح مختلف سازمانهای زمینی را تشریح نمود، و همچنین اینکه چگونه میتوان پویایی لندفرمهای ژئومورفیک که منتج شده از این فرایند هستند را پیشبینی کرد (Corenblit et al., 2011: 308). صرف نظر از فرایندهای درونی و بیرونی، عوارض ژئومورفیک و پویایی آنها میتواند جلوه منحصر به فردی از فرایندهای اکولوژیک و حتی تعامل بین عوامل اکولوژیکی و ژئومورفولوژیکی باشد. روند تحول و تکامل بیابان در حقیقت وابستگی بالایی به پسخوراندهای پیچیدهی بین اجزای بیولوژیک و فیزیکی موجود در آن دارد، که از بین آنها میتوان تعامل بین فرم و فرایندهای ژئومورفیک و پوشش گیاهی را به عنوان یک عامل مهم نام برد. بطوریکه روند تحول بیابان را میتوان با استفاده از تعیین نقش مجزا و مشترک عوامل اکوژئومورفولوژیکی و تعامل بین آنها و مدلسازی ارتباطات بین آنها به تصویر کشید.
186 صفحه
قیمت 14300 تومان
***
—-
پشتیبانی سایت : **** serderehi@gmail.com
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
