تدریس حرفه ای پیچیده و دارای ابعاد متعددی است. معلمان برای داشتن انرژی و اشتیاق به کار نیازمند نگرش حرفه ای نسبت به شغلشان می باشند.یکی از اهداف تعلیم و تربیت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است و نتایج فعالیت های آموزشی معلمان در پیامدهای تحصیلی دانش آموزان است. پژوهش ها نشان داده است که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ارتباط نزدیكی با نگرش حرفه ای معلمان دارد كه آن نیز به نوبة خود از ویژگی ها، باورها و عقاید معلمان دربارة توانای یهای حرفه ایشان تأثیر می پذیرد از سوی دیگر احساس تعهد معلم می تواند عملكرد شغلی و كیفیت آموزشی را تعیین كند و معلم متعهد به عنوان اساسی ترین مؤلفة موفقیت مدرسه شناخته می رشود براساس مطالعات براون[1] ، آنفارا و رانسی[2] در مدارسی که كارآیی بالا دارند و انتظارات معلمان از دانش آموزان بیشتر و احساس تعاون بین همكاران قویتر است، معلمان نسبت به شغلشان افتخار می كنند، با والدین و انجمن اولیا و مربیان ارتباط قویتری دارند و از احساس

 كارآمدی بالاتری برخوردارند. مطالعات والسترم و لوئیس[3] (2008؛ به نقل از مك.كوچ و كلبرت[4] 2006:8) نشان می دهد كه فراهم كردن فرصت های بزرگ تر برای فعالیت های مشاركتی معلمان به منظور رسیدن به اهداف اصلاحی تعلیم و تربیت حائز اهمیت بسیار است. پژوهش ها نشان داده است كه نگرش حرفه ای معلمان است كه ارتباط نیرومندی با موفقیت دانش آموزان دارد این متغیر به عنوان یكی از كارآمدترین ابعاد آموزشی از مسائل مختلفی تأثیر پذیر است یكی از این ابعاد تحلیل رفتگی شغلی می باشد. شرایط حاکم بر محیطی که ما کارهای خود را در آن انجام می دهیم برعملکرد شغلی تأثیر بسزایی دارد. اگر محیط و شرایط کار بسیار گرم، پر سر و صدا، دورافتاده، ساعات کاری زیاد و نامنظم، استرسزا، فشار زیاد فیزیکی بر بدن و… باشد ، به عملکرد شغلی افراد آسیب وارد خواهد نمود. در مجموع، شرایط فیزیکی و عوامل روانشناختی کار در میزان بهره وری و عملکرد شغلی مؤثر بوده و هرگونه نقص، پیامدهای منفی زیادی را برای بهره وری، انگیز هها و مهارتهای نیروی انسانی به همراه خواهد داشت(مهداد،49:1381)

یکی از مفاهیمی که در سالهای اخیر توجه اندیشمندان علوم رفتاری و مدیریت را به خود معطوف ساخته، از رمق افتادن، بیحالی، سستی و رخوت متصدی شغل است که اصطلاحاً فرسودگی شغلی[5] نامیده می شود که نهایتا منجر به تحلیل رفتگی شغلی می شود.(ساعتچی،136:1380)

فرسودگی اصطلاحی است که جهت توصیف تغییرات منفی در نگرش، روحیه و رفتار افراد در مواجهه با فشارزاهای شغلی به کار برده می شود. در این پدیده، فرد از لحاظ هیجانی دچار خستگی گردیده، نگرش و احساسات منفی نسبت به سازمان پیدا میکند و به تدریج احساس کاهش کفایت در ایفای وظایفش می نماید. عارضه فرسودگی نوعاً یک اختلال روانی نیست ولی به آهستگی در طول زمان توسعه یافته و ممکن است واقعاً تبدیل به یک ناتوانی روانی و تحلیل رفتگی شغلی می گردد ، به طوری که برخی از صاحبنظران، تحلیل رفتگی شغلی را در رده اختلالات انطباقی در راهنمای تشخیصی، آماری اختلالات روانی طبقه بندی می نمایند (مالاچ،2:1994)[6]

معلمان به دلیل نوع شغل خود و تكراری بودن فرآیند كاری خود از جمله اقشاری محسوب می شوند كه به صورت فراوان دچار فرسودگی شغلی می شوند در نتیجه مطالعات شغلی آنها می تواند كمك شایانی به بهبود وضعیت آنها در مورد شغلشان داشته باشد.متغیر دیگری كه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد ارگونومی[7] می باشد. در یک قرن گذشته، پیشرفت دانش و تکنولوژی موجب رشد گسترده اقتصادی در غالب کشورهای صنعتی شده است. امروزه، ثروت مادی به طور اساسی حاصل به کار بستن دانش فنی و بیش از هر چیز دیگر، ثمره کاربردآگاهی ها در زمینه علم و فن است. در این مفهوم، آنچه در رابطه با پیشرفت اجتماعی همراه با رشد مستمر اقتصادی اهمیت پیدا می کند، تطبیق دادن دانش فنی با نیاز استفاده کنندگان این دانش و شرایط فرهنگی، اجتماعی و فیزیکی موجود در کاربرد آن است. بسیاری از شواهد به ویژه در کشورهای در حال رشد صنعتی نشان داده است که فقدان تناسب میان تکنولوژی و استفاده کننده آن در محیطی که تکنولوژی در آن بکار گرفته می شود، نتایج منفی از قبیل پایین بودن سطح و کیفیت تولید و بالا بودن میزان جراحات و حوادث ناشی از کار را سبب شده است بسیاری از این گونه مشکلات در محیط کار با توسل به شیوه های ارگونومیکس [8]از میان برداشته می شود. ارگونومی به منظور گرفتن حداکثر تکنولوژی، تامین رفاه کارکنان و استفاده توأم با کارآیی از تأسیسات تولیدی و خدماتی در جهت تحقق بخشیدن به تولید بالاتر، بهبود وضع بهداشتی، حفظ سلامتی و تحصیل رضایت در محیط کار مورد استفاده قرار می گیرد(ساعتچجی،162:1380)ارگونومی عبارت است از مطالعه علمی انسان ها در ارتباط با محیط کارشان. ارگونومی دانش جوانی است که در افزایش بهره وری و بالا بردن سطح تندرستی کارکنان نقش به سزایی دارد. ارگونومی رابطه متقابل انسان، محیط و ماشین و ابزارآلات را بررسی می کند و در پی بهینه نمودن تناسب آنها با یکدیگر است. ارگونومی به سنجش و ارزیابی توانمندی انسانی می پردازد و بدین ترتیب مهندسان و طراحان را در هر چه متناسب تر ساختن سیستم ها و فرآیندها با ویژگی های انسانی، یاری می دهد. متأسفانه نگرش سنتی مدیریت برای پاسخگویی به مسایلی از قبیل طراحی محیط کار، حفاظت از نیروی کار، بهبود بازدهی و بهره وری نیروی کار، کاهش مصرف انرژی، افزایش سرعت و دقت و ایمنی و کاهش میزان حوادث ناشی از کار، در بازار پر رقابت و جهانی کنونی به شدت ناکافی است و لازم است مدیران سازمان های امروزی تجدید نظر کلی در این امور به عمل آورند و به ارگونومی بیش از پیش بها دهند(مردوخی،1375).در این پژوهش بر آن هستیم كه این سه متغیر را مورد بررسی قرار دهیم و تأثیرات و ارتباط آنها با یكدیگرا را مورد بررسی قرار دهیم.

یکی از معضلات و مشکلات جوامع امروزی بیماری روانی[1] است . بیماری روانی همواره در اجتماعات بشری وجودداشته است (هاشم ورزی، 1389). خانواده اولین سیستم حمایتی در جامعه است که حمایت از افراد خانواده، تأمین هزینه ها، شرایط و امکانات رفاهی آنها را عهده دار می باشد. از طرفی امروزه رویکرد سیستم های درمانی بر ترخیص زود هنگام بیماران استوار است، حتی بیماران بخش های مراقبت ویژه با اختلات جسمانی، عملکردی و روان شناختی نیز زودتر از بهبودی کامل به منزل فرستاده می شوند تا به وسیله وابستگان مراقبت شوند. بالطبع مراقبین  بیماران روانی بالاخص زنان (همسران و مادران) آنان در برآورده سازی نیازهای بیماران دارای توانمندی

 های متفاوت ومحدودی هستندکه این حالت فرد مراقبت کننده را درمواجهه با تغییرات و نیاز های مراقبتی بیمار در خانه آسیب پذیر می کند و طبق تئوری استرس، هنگامی که افراد مراقبت کننده نیاز های مراقبتی بیمار را بیشتر از توانایی های خود و منابع حمایتی خو د ارزیابی کنند، آنها نه تنها این موقعیت ایجاد شده را استرس زا تلقی می کنند بلکه این حالت می تواند سلامت و بهزیستی روانی آنها را به خطر بیاندازد(رحمانی انارکی و همکاران ، 1391).

بدون شك همسران بیمارروانی از جمله نزدیك ترین اطرافیان این بیمار می باشد و بیشترین و           گستر ده ترین روابط را به لحاظ عاطفی و شناختی، كلامی و غیر كلامی و نیز در ارتباط رودر رو و دایم با فرد بیمار داشته و در صورت عدم ارضاء نیازهای عاطفی و ارتباط نامناسب در خانواده انتظار می رود بیشترین مشكلات و ناراحتی ها را همچنان كه نتایج پژوهش های مختلف نشان داده است متحمل شود(فرامرزی و همکاران ، 1390).

مطالعات نشان داده اند که شادکامی[2] و حتی سلامت روانی[3] و جسمانی افراد تحت تأثیرفشارهای روانی قرار می گیرد و فشارهای روانی تقریباً با شدت و ضعف متفاوت در زندگی کل انسان ها و مراقبت کننده از چنین بیمارانی وجود دارد(رحمانی انارکی و همکاران ، 1391).  از طرفی سلامتی یك مفهوم چند بعدی است كه علاوه بر بیمار نبودن ، احساس شادكامی وبهزیستی روان شناختی را نیز در بر می گیرد(بیانی و همکاران ، 1386).

یکی از مباحثی که اخیراً در روان شناسی سلامت مورد توجه روان شناسان و روان پزشکان قرار گرفته است، سازگاری اجتماعی است (والر ، 2001). اجتماعی شدن یك فرایند دو جانبه ی ارتباطی میان فرد و جامعه است. به همین دلیل جریانی پیچیده به شمار می آید كه ابعاد و جوانب گوناگونی دارد. كسب مهارت ها ی اجتماعی ، چگونگی برقراری ارتباط با سایر افراد و سازگاری اجتماعی، از جمله ی این ابعاد هستند. از سازگاری اجتماعی تعاریف زیادی شده است . اسلبی و گورا[4]، سازگاری اجتماعی را مترادف با مهارت اجتماعی می دانند. از نظر آن ها مهارت اجتماعی عبارت است از توانایی ایجاد ارتباط متقابل با دیگران در زمینه ی خاص اجتماعی ، به طریق خاص كه در عرف جامعه قابل قبول وارزشمند باشد. در حالی كه اسلاموسكی[5]، سازگاری و مهارت اجتماعی را فرایندی می دانند كه افراد را قادر می سازد تا رفتار دیگران را درك و پیش بینی كنند، رفتار خود را كنترل كنند وتعاملات اجتماعی خود را تنظیم نمایند(خدایاری فرد ، 1385). بنابراین در پژوهش حاضر ، به مقایسه ی مؤلفه های بهزیستی روان شناختی ، شادکامی و میزان سازگاری اجتماعی در زنان دارای همسر بیمار روانی و عادی ، پرداخته شده است

‌ای برای کار درمان استفاده می شود، به این شکل که ابتدا الگوی امواج مغزی در اختلال مشخص می‌گردد، سپس میزان انحراف امواج از الگوی طبیعی تعیین می‌شود که این کار از طریق الکتروانسفالوگرافی کمی صورت می‌گیرد. الکترانسفالوگرافی کمی از 19 مکان جمجمه‌ای که براساس سیستم 10- 20 مشخص شده، به دست می‌آید و در واقع 19 الکترود بر جمجمه قرار می‌گیرد نوروفیدبک برای تغییر در طیف امواج مغزی طراحی شده است (کوبن[12] و پادالسکی[13]، 2002). نوروفیدبک نوعی رویکرد توانبخشی است و هدف آن بهنجارسازی پایدار رفتار بدون وابستگی مداوم به داروها یا رفتاردرمانی است. نوروفیدبک اساس اختلالات نورولوژیک را می‌پذیرد. نوروفیدبک به دنبال آن است تا به بیماران آموزش دهد که واکنش‌های امواج مغزی خود را نسبت به محرک‌ها بهنجار سازد (مرادی و همکاران، 2011). نوروفیدبک وسیله ای است که شرکت کنندگان می‌توانند بر امواج مغزی کنترل داشته باشند (کریمی، حق شناس، رستمی، 2011) از نوروفیدبک برای درمان مشکلات بالینی از جمله: صرع، اضطراب، افسردگی، بیش‌فعالی همراه با بی‌توجهی، اختلال یادگیری و اختلال سوء مصرف مواد استفاده می‌شود (بریکوا، تایموفرل و موسولو، 2003). نوروفیدبک به عنوان روش درمانی پیچیده درحالی که روشی ایمن و غیرتهاجمی است که باعث رشد و تغییر در سلول‌های مغزی می‌شود. در این روش برای داشتن پروتکل درمانی نوروفیدبک از هر فردی به

 طور جداگانه الکتروانسفالوگرافی گرفته می­شود (وثوقی و همکاران، 1392).

حضور ذهن به معنی توجه کردن به طریق خاص، معطوف به هدف، در زمان حال و بدون داوری است. در حضور ذهن فرد می‌آموزد که در هر لحظه از حالت ذهنی خود آگاهی داشته و توجه خود را به شیوه‌های مختلف ذهنی خود متمرکز نماید (امیدی و محمدخانی، 1387). حضور ذهن یعنی تجربه واقعیت محض بدون توضیح (آقاباقری، خانی، عمرانی، فرهمند، 1391). حضور ذهن ابتدا در دانشگاه ماساچوست توسط جان کبات زین به کار گرفته شد و درکلنیک کاهش استرس خود، به شرکت‌کنندگان تمرین آرامش ذهنی همراه با حضور ذهن آموزش می‌داد که به عنوان حضور ذهن مبتنی برکاهش استرس انجامید. در دهه های اخیر شیوه های حضور ذهن مانند حضور ذهن مبتنی بر کاهش استرس و حضور ذهن مبتنی بر شناختی- رفتاری و حضور ذهن مبتنی بر روش رفتاری دیالکتیکی، به عنوان روش‌های درمانی در پزشکی، سلامت روان و تنظیمات سلامت روان مورد استفاده بوده است. در حال حاضر، رایج‌ترین روش آموزش حضور ذهن مبتنی بر کاهش استرس (MBSR)[14] می‌باشد که سابق بر این تحت عنوان برنامه کاهش استرس وتن آرامی شناخته می‌شد. این روش در ساختار طب رفتاری و برای دامنه وسیعی از افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با استرس و درد مزمن طراحی شد. روش مذکور به شکل یک برنامه 8 تا 10 هفته‌ای اجرا می‌شود. جلسات به صورت گروهی و هر جلسه به مدت 2 ساعت می‌باشد. شرکت‌کنندگان آموزش می‌بینند تا بر فعالیت‌های خود تمرکز کنند و در هر لحظه از خودآگاه شوند و هرگاه هیجانات، احساسات یا شناخت‌ها پردازش می‌شوند بدون قضاوت مشاهده کنند. زمانی که شرکت­کنندگان در می‌یابند که ذهن در درون افکار، خاطرات یا خیال‌پردازی‌ها سرگردان شده، در صورت امکان و بدون توجه به محتوا و ماهیت آنها، توجه خود را به زمان حال بر می‌گردانند. بنابراین شرکت کنندگان یاد می‌گیرند تا به افکار و احساسات خود توجه کنند، اما به محتوای آن نچسبند. یکی از پیامدهای تمرینات حاضر ذهن این است که افراد درمی یابند، اکثر حس‌ها، افکار و هیجانات دارای نوسان زود گذرند و مانند امواج دریا عبور می‌کنند. حضور ذهن، روشی برای هدایت توجه است که ریشه آن در سنت‌های مراقبه شرق بوده است و به طور فزاینده ای مورد بحث و استفاده بوده است. کبات زین (2003) اشاره می‌کند که حضور ذهن شامل موضع شفقت، علاقه، دوستی، مهربانی می‌باشد (امیدی و محمدخانی، 1387). از نظر تاریخی حضور ذهن تکنیک اصلی مورد استفاده در مراقبه بودایی است که ریشه در آیین مذکور دارد. حضور ذهن باعث تغییر در سیر کارکردی و بالینی ذهنی مراجع و بهبود عملکرد و رابطه می‌شود (یوسفی و سهرابی، 1390). برای قرن‌ها ثابت شده است که حضور ذهن می‌تواند به کاهش درد و رنج و افزایش رفاه منجر شود (چمرکوهی و محمد امینی، 1391).

امروزه مسائل عمده اجتماعی را که تعلیم و تربیت با آن مواجه است، بدون درنظر گرفتن اطلاعات جدید و فناوری ارتباطات نمی توان مورد بحث قرار داد. مشکل صرفا در امر تدریس نیست بلکه مشکل اصلی توجه کلی به چگونگی دسترسی به دانش است. لذا موضوع اطلاعات و فناوری و پیش بینی تاثیر آن بر دانش و آموزش در آینده بسیار مهم است.

اختراعات تاثیرگذار در قرن بیستم مثل رادیو، تلویزیون، سیستم های ضبط صدا و تصویر، کامپیوتر، فرستنده های رادیویی و کابلی یا ماهواره ای صرفا جنبه تکنولوژیکی ندارند، بلکه ویژگی منحصربه فرد آنها اقتصادی و اجتماعی بودن آنهاست. اکثر این تکنولوژی ها به قدری کوچک و ارزان شده است که به بیشتر خانه ها در کشورهای صنعتی راه یافته اند و نیز مورد استفاده جمع کثیری در کشورهای در حال توسعه قرار گرفته اند. همه جوامع امروزی تا حدی جوامع اطلاعاتی هستند. جوامعی که در آنها توسعه تکنولوژیکی باعث شده است

 محیطی فرهنگی و آموزشی پدید آید. این محیط قادر است منابع دانش و یادگیری را دگرگون کند. یکی از خصیصه های این تکنولوژی ها پیچیدگی روزافزون آنها و گسترش امکاناتی است که فراهم می کنند.

باید توجه کرد که استفاده از فناوری اطلاعاتی و ارتباطی برای مقاصد آموزشی پدیده تازه ای نیست. مثلا رادیوی آموزشی قبل از جنگ جهانی اول به وجود آمد. آنچه در گذر زمان تغییر یافته است، نه تنها وسعت تکنولوژی ها مورد استفاده و پیچیدگی آنهاست بلکه در جذب مخاطبان خارج از نظام رسمی تعلیم و تربیت، شامل کودکان قبل از دبستان و کل بزرگسالان است (گزارش کمیسیون بین المللی یونسکو، 1376). پس تاثیر فناوری بر شیوه یادگیری اجتناب ناپذیر است.

پیشرفت های جهانی در فناوری اطلاعات باعث گسترش سریع فرصت های یادگیری و دسترسی به منابع تحصیلی و آموزشی شده است. به گونه ای که این امر با ابزارها و روش های سنتی اصولا غیرقابل تصور بوده و بکارگیری این فناوری نه تنها باعث تسهیل و تسریع فراوان در امر تعلیم و تربیت و نیز مدیریت موثر در نظام های آموزشی گردیده است، بلکه باعث شد که در مفاهیم سیاسی بسیار متداول در نظام های آموزش نیز تحولات شگرفی حاصل شود (رعنایی، 1385: 4). فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند به عدالت آموزشی و اینکه این فناوری فرصت های برابر برای یادگیرندگان فراهم نماید به عنوان غایت نگاه کند و آنرا مدنظر قرار دهد. استفاده از این فناوری به منظور از بین بردن استانداردسازی (عدم توجه به تفاوتهای فردی) در آموزش است و سعی می کند که به تفاوتهای فردی یادگیرندگان توجه نماید (همان: 5).

بنابراین فناوری های ارتباطات و اطلاعات بدون شک می توانند وسایل واقعی ارتباط با آموزش غیر رسمی را که یکی از مهم ترین نظام های اراده دانش در جامعه یادگیری هستند فراهم آورند. جامعه ای که در آن مراحل مختلف فرایند یادگیری یکسره مورد بازاندیشی قرار می گیرد. تحول این فناوریها که استفاده ماهرانه از آن توسعه و پیشرفت مداوم دانش را ممکن می سازد باید به بازنگری نقش و وظیفه نظام های تعلیم و تربیت در زمینه آموزش مادام العمر منتهی گردد. ارتباطات و تبادل دانش و اطلاعات از این پس دیگر تنها مرکز رشد فعالیت بشری نخواهد بود، بلکه مقوله ای خواهد شد که به تکامل شخصی در زمینه شیوه های جدید زندگی اجتماعی کمک خواهد کرد. پس باید همه استعدادهای بالقوه فناوری اطلاعات را در خدمت آموزش و پرورش قرار داد. از این حیث این تحقیق سعی دارد با بررسی دقیق نشان دهد که رشد و توسعه فناوری اطلاعات چه نقش و تاثیری در کاهش نابرابری های آموزشی در استان مازندران می تواند داشته باشد.

با ورود به هزاره سوم، شاهد رقابت فشرد هتر دولت ها و قطب های اقتصادی در جهان به ویژه در بخش تجاری هستیم . هر یک از صاحبان قدرت اقتصادی، اعم از بنگا ه ها و کشورها، اتحادیه ها و تشکل های منطقه ای به عنوان فعالان خرد اقتصادی، و کشورها، اتحادیه ها و تشکل های منطقه ای به عنوان قدر تهای کلان اقتصادی می کوشند تا سهم بیشتری از امتیازات، امکانات و فرصت های موجود در پهنه تجارت جهانی را بدست آورند. ولی پیشرفت علم و تکنولوژی، وضعیت را به مرحله ای رسانده است که صاحبان قدرت اقتصادی به فرصت های موجود اکتفا ننموده و با ایجاد بسترهای لازم، امکانات و فرصت های جدید را خلق می کنند. یکی از مهمترین فرصت های به وجود آمده برای تسهیل تجاری و افزایش رقابتمندی در سطح جهان، استفاده از فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات است. تجارت الکترونیکی به عنوان مهمترین محصول و زاییده این فناوری های نوین می تواند فرصت مناسبی را برای کشورها در مبادلات داخلی و بین المللی فراهم نماید. امروزه با پیشرفت روزافزون و رشد چشمگیر ابزارها و تکنولوژی های ارتباطی مدرن، و جایگزینی بسیاری از فعالیتهای سنتی، در بخش تجارت نیز حرکت از سوی تجارت سنتی به سوی تجارت نوین (الکترونیکی)، و سهم 25-20 درصدی آن از کل تجارت بین المللی و پیش بینی نرخ رشد سالیانه آن در حدود 54 درصد، شاهدی بر اثبات این ادعا است. در این میان، کشورهایی بیشتر توانسته اند از این فرصت به وجود آمده بیشترین بهره را ببرند که به وجود آورنده و ترویج دهنده فناوری های نوین و معتقد به اصل رقابت مندی برای حضور در بازارها بوده اند.

با مشکلات مختلفی که اقتصاد ایران از آن رنج می برد، استراتژ ی های خاصی جهت توسعه کشور مطرح گردیده است؛ از آن جمله استراتژی جهش صادراتی است که بین سهم نسبی کشور از جمعیت جهان و سهم نسبی آن از تجارت جهانی تعادل ایجاد کند و تجارت الکترونیکی یکی از ابزارهایی است که در این راستا می تواند به کشور و شرکت ها کمک کند. با توجه به موارد ذکر شده می بایست به تجارت الکترونیکی به صورت جدی در کشور و و بخش کشاورزی نگریسته شود.

2-1- بیان مسئله

در سالهای اخیر تجارت بین المللی رویکردهای نوینی را به خود دیده است اخیرا سازمانها بویژه در کشورهای پیشرفته مثل امریکا استفاده از تجارت الکترونیکی از طریق اینترنت را شروع کرده اند این شبکه به علت داشتن هزینه پایین نسبت به سایر شبکه های خصوصی موجب ترویج هرچه بیشتر تجارت الکترونیکی شده است .

بطور کلی قسمت عمده تجارت است از مبادله اسناد و مدارک تجاری در قالبهای پیش ساخته و قابل پردازش با دستگاه ها بین سازمانها از طریق شبکه های ارتباط رایانه ای از مبادله الکترونیکی داده ها می توان برای مخابره الکترونیکی مدارک و اسناد مانند سفارشات خرید ، فاکتورها ، اعلامیه حمل ، تایید وصول کالا و سایر مکاتبات استاندارد بازرگانی استفاده کرد .

این فناوری را همچنین می توان برای ارسال اطلاعات مالی و پرداختهای الکترونیکی به کار برد که به آن انتقال الکترونیکی وجوه می گویند مبادله الکترونیکی فراتر از جایگزینی ساده برای تجارت سنتی (کاغذی) است .

مبادله الکترونیکی داده ها ابزاری است که روش انجام کار را روان می کند و کارایی و بهره وری را بهبود می بخشد و میتوان آن را با برنامه های کاربردی کاملا تلفیق نمود.

با استفاده از این وسیله مشکلات تجارت سنتی مانند صرف زمان بیشتر دقت کمتر ، هزینه بالای نیروی کار و افزایش ضریب عدم اطمینان از بین می رود در این عرصه تجارت بسیاری از عوامل همچنین رضایت مشتری که در گذشته آن چنان شاید و باید مورد توجه قرار نمی گرفت در این صنعت باید مورد توجه قرار گیرد زیرا فعالیت در حوزه تجارت الکترونیک در محدوده دهکده جهانی بوده و همانطور که مشخص است نه بعد زمان ، نه مکان بر روی فعالیت تجاری تاثیر می گذارد انچه که بسیار حایز اهمیت می باشد برآورده کردن نیاز

 مشتریان می باشد در این جا شایان ذکر است که رضایت مشتریان با توجه به دسته بندی یا به عبارتی گروه بندی انجام شده با توجه به تحقیقات و پژوهشهای انجام شده می باشد .

بنابراین انچه سبب گرفتن سهم بازار یا به عبارتی دستیابی به مشتریان برآورده کردن نیازهای مشتریان می باشد تجارت الکترونیک که یکی از زیر شاخه های تکنولوژی اطلاعات می باشد .

گسترش عملکردهای مبتنی بر وب و تجارت خوشایند شرکتها از بازده و راندمان بالا با تخصیص زمان و سرمایه کمتری نسبت به روشهای سنتی ، علاقه مندی موسسات پیش برد برق اسای آن در عرصه بین المللی خواهد شد.

ایران از جمله کشورهایی است که در سالهای اخیر شاهد رشدی تصاعدی در زمینه تجارت الکترونیک بوده که این امر مرهون نگاه وسیعتری به استفاده از امکانات وب و اینترنت در کشور بوده است .

از همین روی و با توجه به رو به رشد بودن استفاده از اینترنت و توسع تجارت الکترونیک ، بخش کشاورزی با استعدادهای منحصر به فرد خود در مناطق چابهار و ایرانشهر در تولید محصولات هندوانه موز و خرما، تحقیق حاضر در ضدد است تا با تحلیل و بررسی به امکان سنجی توسعه تجارت الکترونیک در زمینه مذکور به پردازد.

3-1- سابقه و ضرورت انجام تحقیق

تجارت الکترونیک با تمامی زوایای همچنان پنهان از جذابیت بسیاری در میان بازرگانان و بنگاه های اقتصادی برخوردار است این نوع تجارت که فرایند شکل گیری آن در فضای مجازی انجام می گیرد .

البته هنوز برای بسیاری هولناک و نا شناخته است ان هم در بازاری که بر پایه های روابط سنتی کاسب و مشتری و اسناد کاغذی استوار است و متولیان آن همچنان چرتکه را بر ماشین حسابگر ترجیح می دهند .

این وحشت بیشتر به چشم می آید فراموش نمی کنیم که روزگاری مالکیت بسیاری از وسایل الکترونیکی نوعی تجمل محسوب می شد اما دیری نگذشت که ماهواره ها و کامپیوتر را در کنار خود دیدیم تا به این رسید که دیگر داشتن فاکس و کامپیوتر و یک صندوق پست الکترونیکی از نیازهای اولیه راه اندازی یک موسسه اقتصادی به حساب می آید بنابر این گسترش تجارت الکترونیک در یک جامعه نیازمند 3 زیر ساخت اصلی است:

1- زیر ساخت فنی

2- زیر ساخت فرهنگی ، اموزشی

3- زیر ساخت قانونی و سیاست گذاری های دولت 

با ایجاد یا به عبارتی بستر سازی زیر ساختهای فوق عوامل دیگر که در تجارت در مکان فیزیکی مورد توجه است همچون رضایت مشتری هم باید در فضای مجازی موردتوجه قرار گیرد در غیر این صورت ما در این فضا نه تنها سهمی از بازار را کسب نمی کنیم بلکه تمامی منابع را به هدر می دهیم .

بنابراین به جا است ، همانطور که در بالا گفته شد ضمن توجه به این فضا تحقیقات متعددی انجام شده است بیانگر توجه و نگرش مثبت به این حوزه یا به عبارتی این صنعت می باشد.

1-4- پیشینه تحقیق

اهم تحقیقات انجام شده به قرار زیر است :

تحقیق که ایده این پایان نامه از آن برگرفته شده است به تحقیق بر روی اینکه چگونه صادرات محصولات از طریق فضای مجازی انجام می شود پرداخته شده است این پژوهش در سال2009 در کشور سوئد صورت گرفته است در این پایان نامه به بررسی صادرات محصولات از طریق فضای مجازی پرداخته شده است .

میثم صفاری ن‍ژاد (1382) در پایان نامه ای تحت عنوان “تحلیل وضعیت وب سایتهای تجارت الكترونیك در ایران” بیان می کند که هدف پایان نامه اش علاوه بر آشنایی با تجارت الكترونیكی و شناخت روش های اجرای موفقیت آمیز آن، بررسی وب سایت های تجاری در ایران بر اساس دو استراتژی كلی و دوازده مدل طراحی وب سایتهای تجاری كه در سال 2001 توسط ژوزف اچ ون ارائه شده، می باشد و در ادامه با شناسایی نیاز های كاربران در قالب مدل QFD (نیاز های اساسی، كاركردی و انگیزشی) میزان موفقیت سایت های مورد مطالعه در این تحقیق در جلب رضایت كاربران سنجیده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد استفاده از زبان فارسی، داشتن موتور جستجو و سهولت استفاده از سایت مهمترین نیاز های كاربران ایرانی اینترنت بوده و مدل ارتقایی بیشترین رضایت را در نمونه این تحقیق بدست آورده است.

میثم شیرخدایی (1384) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی عوامل موثر بر اعتماد مشتری در تجارت الكترونیك” چنین بیان می کند هدف او بررسی عوامل موثر بر اعتماد مشتریان در EC می باشد و در این راستا فرضیات او عبارتند از : متغیر های فردی مشتریان و متغیر های مربوط به شركت و متغیر های زیرساختی كه تاثیر آن بر اعتماد سازی مشتری تائید نشد و متغیر دوم عبارتست از اینكه مشتریانی كه به صورت الكترونیكی خرید می كنند به فروشگاه های اینترنتی اعتماد دارند. تائید این فرضیه بیانگر نقش مهم و تاثیر گذار اعتماد مشتریان در انجام تجارت به صورت الكترونیكی می باشد. فرضیه سوم عبارت بود از اینكه متغیر های موثر بر اعتماد مشتری در تجارت الكترونیكی به ترتیب اولویت عبارتند از : 1- متغیر های زیرساختی 2- متغیرهای مربوط به شركت و 3- متغیر های فردی كه تائید شده است. پیشنهادات محقق عبارتند از : 1- ایجاد زیر ساخت های مخابراتی ایمن در جهت اعتماد سازی بیشتر در فضای سایبر توسط وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات 2- ایجاد زیر ساخت های مورد نیاز برای استقرار كامل تكنولوژیهای مربوط به امكان پرداخت الكترونیكی.

داریوش بستانی (1382) در پایان نامه ای تحت عنوان “حمایت از مصرف كننده در تجارت الكترونیك” به مقایسه نوع برخورد با مصرف كننده در دنیای الكترونیك و جامعه سنتی پرداخته است و در پایان نتیجه گرفته است كه حمایت از مصرف كننده، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است         به خصوص مصرف كننده ای كه در عرصه تجارت الكترونیك وارد می شود، چون در این عرضه هر سایتی برای انجام معامله، روش ها و شیوه های متنوعی دارد كه از پیچیدگیهای خاصی برخوردار است و ممكن است حقوق مصرف كننده به دلیل ناآشنایی با آن روش ها مورد نقض واقع گردد و دچار ضرر و زیان گردد.

روح الله مصطفائی (1385) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی نقاط ضعف و چالش های سیستم متداول حسابداری در شركت های فعال در تجارت الكترونیك در ایران” به بررسی نقاط ضعف سیستم حسابداری متداول در شركت هایی كه از اینترنت جهت مبادلات مالی و بازرگانی خود استفاده می نمایند، می پردازد. او بیان می كند كه از آنجاییكه این ضعف می تواند ناشی از ماهیت حسابداری، ابزارها و امكانات و یا كاربران كه سه جزء اساسی و كلی یك سیستم حسابداری را تشكیل می دهند، حاصل گردد، هر كدام از عوامل ذكر شده به عنوان یكی از فرضیه های تحقیق مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است. فرضیه اول یعنی مفروضات و اصول حسابداری و همچنین فرضیه دوم یعنی عدم آشنایی كاربران طی محاسبات آماری رد شده و فرضیه سوم تائید می گردد و پیشنهاد می شود كه با توجه به ماهیت و موضوع تحقیق كه پارامترها و عوامل تاثیرگذار كاملاً خارج از كنترل مدیران و تصمیم گیرندگان موسسات و شركت ها بر كلیت موضوع می باشد لیكن می بایست برای بهبود موضوع اخیر كه در قالب دانش حسابداری مورد بحث قرار گرفته است به انجام تحقیقات میدانی دست بزنیم تا بر نحوه عمل صحیح و كارآمد در این زمینه، هر چه بیشتر دست یابیم.

لیلا رشیدی (1384) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی عوامل موثر بر استقرار موفقیت آمیز تجارت الكترونیك در سازمان مدیریت صنعتی” بیان می دارد كه سازمان مدیریت صنعتی علیرغم تمایل به استفاده از تجارت الكترونیك در ارائه خدمات مشاوره ای، آموزشی و پژوهشی خود و تلاش در جهت جذب فن آوری های جدید و بومی سازی آنها برای صنایع كشور، هنوز نتوانسته است الگوی مناسبی در این زمینه فراهم نماید و آنرا عملیاتی سازد. از سوی دیگر با توجه به ماهیت خدماتی فعالیتهای سازمان مدیریت صنعتی و جذابیت بررسی عواملی كه جهت استقرار تجارت الكترونیكی در این دست سازمانها وجود دارد، در این تحقیق سعی بر آن شده است تا این عوامل در سازمان مدیریت صنعتی شناسایی شده و اولویت بندی گردند. متغیر های بكارگرفته شده در این تحقیق عبارتند از عوامل فنی و تكنولوژیك، عوامل ساختاری، عوامل مربوط به نیروی انسانی، مشتریان و رقبا. كه از این بین، عوامل فنی و تكنولوژیك در این سازمان مهیا بوده و در مورد سایر عوامل با ضعف هایی روبه رو بوده اند.

مهنوش ابتیاع (1385) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت(MIS) شركت تجارت الكترونیك بانك پارسیان از نظر كاربران” اظهار می دارد كه اطلاعات یكی از مهمترین داراییهای سازمان است و باید مانند دیگر داراییها به خوبی اداره شود تا موفقیت سازمان تضمین گردد. با ورود فناوری اطلاعات امكان بهره گیری از مزایای جدید پردازش اطلاعات فراهم شده است. با استفاده از سیستم های اطلاعاتی(IS) می توان اطلاعات و گزارش های مفیدی برای مدیران فراهم ساخت ولی در محیط پرتلاطم، این سیستم ها باید مورد بازبینی قرار گیرند تا نقاط ضعف مشخص و برطرف گردد و نقاط قوت نیز تقویت شوند. نگرش ها و شاخص های مختلفی در این زمینه قابل طرح است. در این پژوهش، تنها به شاخص «اثربخشی» این سیستم ها تكیه شده است و اهداف آن عبارتند از : شناخت میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت شركت تجارت الكترونیك بانك پارسیان در ارائه اطلاعات مطلوب به مجریان و شناخت میزان اثربخشی سیستم اطلاعات از بعد زمان و اینكه اطلاعات و گزارش های مدیریت در شرایط حساس تصمیم گیری با چه سرعت و دقتی به دست مدیران می رسد و آخرین مورد اینكه شناخت میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت از بعد محتوی. یافته های پژوهش بیانگر این مطلب است است كه میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت در شركت تجارت الكترونیك پارسیان در دو بعد محتوی و شكل در حد بالاتر از متوسط(نسبتاً زیاد) و در بعد زمان پایینتر از حد متوسط(كم) می باشد.

لوی و پاول (2003) مدلی چهار مرحله ای رابرای بكارگیری تجارت الكترونیكی و بلوغ شركتهای كوچك و متوسط ارائه نمودند. مراحل مذكور برای این شركتها از دید آنها شامل تجارت سنتی تعدیل شده، تجارت الكترونیكی و كسب و كار الكترونیكی می باشد. (Levy, Powell, 2003) شورای بهره وری هنگ كنگ نیز در گزارش پروژه بكارگیری تجارت الكترونیكی، مدل بلوغ شش مرحله ای را برای تجارت الكترونیكی معرفی می كند كه به طور كلی این مراحل از دید این شورا شامل سطح عدم استفاده و عدم تمایل، سطح تمایل، سطح بكارگیری اولیه، سطح مشتری یابی، سطح ادغام تجاری و سطح تحول كسب و كار می باشد(HKPC,2004) مارتین و مالتای مدلی پنج مرحله ای برای بكارگیری تجارت الكترونیكی جهت شناسایی مراحل بلوغ تجارت الكترونیكی ارائه كرده اند كه مراحل مذكور شامل پست الكترونیكی، سطح وب سایت، سطح تجارت الكترونیكی، كسب و كار الكترونیكی و سطح سازمان متحول شده می باشد.(, Martin , Maltay2001) كوپر نیز با ارایه مدل میكا، سه مرحله برای بكارگیری تجارت اینترنتی توسط شركتهای كوچك و متوسط معرفی نمود. (,cooper 2000) این سه مرحله عبارتند از : ترفیع، تدارك و پردازش. كین اوانز نیز مفهوم چرخه حیات الكترونیكی را مطرح نمود. چرخه مذكور نشان دهنده چگونگی پیشرفت كسب و كار الكترونیكی در طی زمان می باشد. چرخه حیات الكترونیكی از دید اوانز شامل مراحل بروشور، تجارت الكترونیكی، كسب و كار الكترونیكی و بنگاه الكترونیكی می باشد.