ایران کشوری چند قومی است ووحدت و یکپارچگی آن مرهون همزیستی اقوام مختلف است و از این رو شناخت مشترکات اجتماعی اقوام به ویژه خصوصیاتی که سبب تسهیل و همگرایی اقوام می شود حایز اهمیت اساسی است( یوسفی: 1380: 202). تعدد گروه‌های قومی دارای گرایش سیاسی در جوامع معاصر،‏ به علت تفاوت‌های ماهیتی با نظام‌های سیاسی حاكم،‏ منشأ بالقوه‌ای برای تضعیف وفاق و تهدیدی برای انسجام ملی كشورها به‌شمار می‌آید. وجود فرضیه قومیت و به تبع آن تصور تضعیف امنیت ملی،‏ به فرضیه‌ای تعمیم‌پذیر در تحلیل مناسبات قومیت و حاكمیت سیاسی تبدیل شده است(افضلی و ضرغامی، 1388 : 90-77) . شناسائی بسترها و عوامل همگرایی و چالش های پیش روی آن یکی از ضرورت های مهم امر سیاستگذاری درباره همبمستگی ملی در هر کشوری است. در این خصوص با توجه به این که ایران به عنوان کشوری که دارای تنوع ناحیه ای و فرهنگی در درون خود می باشد و این امر هر از چندگاهی به عنوان ابزار ژئوپلیتیک در دست بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای درآمده است. این مسأله در کلان شهر تهران و شهر های همجوار به دلیل کثرت قومیت های مختلف در کنار همدیگر از اهمیت زیادی برخوردار است . یکی از این مناطق اسلامشهر است که به دلیل همجواری با تهران پذیرای شمار زیادی از افراد از قومیت های مختلف ایران جهت زندگی در کنار یکدیگر شده است. این پژوهش درصدد است ساختار جمعیتی و قومیتی اسلامشهر را بررسی کرده و نقش آن را بر امنیت با تأکید بر واگرایی اقوام تشریح کند.

• بیان مسأله

شهرستان اسلامشهر یكی از شهرهای استان تهران، درجنوب غربی شهر تهران بر سر راه ارتباطی تهران- ساوه قرار گرفته و از طریق بزرگراههای قدیم و جدید تهران-ساوه و همچنین راه آن تهران به جنوب كشور و سایر استانهای همجوار ارتباط دارد.فاصله آن تا مركز شهر تهران حدود 15 كیلومتر است. لزوم ارائه خدمات به جمعیت نسبتاً زیادی كه در این شهرستان ساكن هستند و برنامه ریزی در جهت توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن باعث شد در سال 1373 از سوی وزارت كشور جمهوری اسلامی به عنوان یكی از شهرستانهای تابعه استان تهران اعلام شود. اسلامشهر دارای قدمتی مقارن با هزاره پنجم پیش از میلاد می‌باشد و در روزگار کهن روستایی به نام قاسم آباد شاهی بوده‌است. یکی از روستاهای اسلامشهر فیروز بهرام است که بنای آن را به فیروز ساسانی نسبت داده‌اند. اسلامشهر در دوران قاجار منزلگاه اردوی همایونی بوده و به نام قاسم آباد خالصه نیز خوانده می‌شده‌است. وجود بقایای پایه‌های پل بر روی رودخانه سالور و تپه‌های واقع در مجاورت و یا نزدیکی آن و آثار مدفون در آنها دلالت بر وجود دوره‌های تاریخی مختلف داشته و حاکی از اهمیت این منطقه‌است. محوطه‌های ارزشمند باستانی که هم دوره با محوطه‌های باستانی چشمه علی شهر ری، مرتضی گرد و تپه سیلک کاشان هستند مانند تپه مافین آباد با دارا بودن هفت هزار سال پیشینه تاریخی و فرهنگی از شهرت زیادی در مجامع علمی برخوردار بوده و از شاخص‌های تمدن پیش از اسلام در جهان شناخته می‌شود. همچنین تپه‌های باستانی پراکنده در سطح منطقه را می‌توانید با محوطه‌های تاریخی مجاور آن در

 دشت بزرگ ری مقایسه کرد. تاکنون ۱۲ اثر تاریخی و یاستانی شهرستان اسلامشهر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این منطقه به دلیل مرغوبیت و حاصلخیزی زمین‌های مستعد کشاورزی، وجود رودخانه‌های پرآب و رشته قانت‌های جاری آن و همچنین نزدیکی آن به تهران از دیرباز مورد توجه بوده‌است. محوطه باستاتی مافین آباد اسلامشهر که به دلیل حفاری‌های غیرمجاز سال‌های اخیر آسیب دیده‌است دارای کهن‌ترین دوره تاریخی است که دیرینگی آن به هزاره پنجم پیش از میلاد می‌رسد(استانداری تهران، 1388). اسلامشهر از طریق محور تهران-ساوه، شاهراه ارتباطی با استان‌های غرب و جنوب غرب کشور است و از محور جنوب با راه آهن استان‌های اصفهان، یزد و کرمان از یکسو و لرستان و خوزستان از سوی دیگر مرتبط می‌شود. این شهرستان به دلیل همجواری با تهران افراد از جمعیت های مختلف و قومیت های مختلف را در خود جای داده است. حوزه اسلامشهر به عنوان یكی از حوزه های طرح مجموعه شهری تهران دارای ویژگیهای خاصی از نظر تحولات جمعیتی و كالبدی می باشد كه بطوركلی آن را از سایر پهنه های حریم پایتخت مستثنی كرده است .پذیرش نسبتاً بالایی از مهاجران به استان تهران ، تجربه بالاترین رشد شهرنشینی در قیاس با كشور ، گسترش اسكانهای غیررسمی و گسترش های كالبدی غیراصولی تنها بخشی از ویژگی های آن به شمار می رود كه خود موجد مشكلات متعددی می باشد(هاشمی، 1389: 68).

موضوع تنوع قومی و فرهنگی از آنجایی که در ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با موضوعات و مقولاتی همچون «وحدت و یکپارچگی ملی» و «هویت ملی» و نیز «امنیت ملی » است از این رو ویژگی «تنوع و تکثر» در جامعه ایرانی به مثابه شمشیر دو تیغی است که هم می تواند فرصت باشد و هم به عنوان یک تهدید تلقی گردد. از این رو یادآوری این نکته بسیار ضروری است که هیچگاه طرح مساله قومیت ها ناقض اندیشه «اتحاد» یا منکر اصل «وحدت ملی» نیست، بلکه عدم پرداختن به اینگونه مسائل یا به حاشیه می تواند تهدیدی برای« وحدت و اتحاد ملی» باشد ولی پیش از هر چیز باید ذهنیت خود را از انگاره ها و نگرش های مطلق گرا و دیدگاه های یکسویه نگر که متاسفانه به شکل برجسته ای در ادبیات سیاسی ما و به ویژه در برخورد با مساله قومیت ها و فرهنگ های مختلف نمود می یابند، بزداییم. آنچه که اهمیت دارد مسأله سیاسی شدن موضوع قومیت هاست که عبارتند از سیاسی شدن نشانه ها یا سمبلهای قومی (زبان، مذهب، نژاد، فرهنگ) که موجب شکاف های قومی و یاتشدید آن است. قومیت و مسایل قومی به طور عمده به این جهت اهمیت سیاسی پیدا می کنند که می توانند تبدیل به منبع مهمی برای بسیج سیاسی مردم و منشایی برای منازعات داخلی و بین المللی گردند (اخوان مفرد، هندیانی و زینال نژاد، 1387: 403). در شرایط حال حاضر آنچه بیش از پیش بر اهمیت موضوع مورد بحث افزوده و به آن ابعاد فرامرزی، منطقه ای و جهانی بخشیده است. تاکنون هیچ پژوهشی در کشور مرتبط با اسلامشهر در زمینه چغرافیای سیاسی انجام نشده است و با توجه به افزایش روند مهاجرت و حاشیه نشینی در کلان شهر تهران و شهرهای همجوار همچون اسلامشهر بررسی این مسایل بر امنیت منطقه حایز اهمیت زیادی است و با توجه به ساختار جمعیتی و توزیع قومیتی در اسلامشهر نقش امنیت منطقه بر همگرایی اقوام مورد مطالعه قرار گیرد. این پژوهش درصدد است که ابتدا به ساختار قومی جمعیتی شهرستان اسلام شهر پرداخته و در نهایت به نقش آن در امنیت منطقه و همگرایی اقوام بپردازد.

1-3-اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

تنوع قومیتی، به عنوان یک واقعیت تاریخی ـ سیاسی، همواره با جغرافیایی سیاسی ایران پیوند خورده و ایران به لحاظ تنوع زبانی و قومی جزو ده کشور نخست جهان قرار دارد (قدسی، 1389: 25). حضور و زندگی قومیت‌های مختلف فارس، ترک، کرد، لر، بلوچ، ترکمن و عرب در جوار یکدیگر و در چارچوب جغرافیایی سیاسی واحد، بیانگر تنوع قومی ـ فرهنگی جامعۀ ایران است. توجه به اقوام و ویژگی‌های قومی، در کنار نقش بازدارندگی آنها در برابر دشمن، همواره به عنوان یک سیاست دفاعی، پس از دفاع مقدس مورد توجه مسئولان بوده است. هر قوم می‌تواند با توجه به منطقۀ جغرافیایی و محل استقرار خود، مسئولیت‌ها و نقش‌هایی را بر عهده گیرد، اما موقعیت اقوام به لحاظ نوع ارتباط با حاکمیت، باور ایشان نسبت به موقعیت کنونی یا آینده در سرزمین ایران، نوع تعامل (در مناطق مرزی) با همسایگان و… از نکاتی است که عملکردهای گوناگونی را به لحاظ مسئولیتی رقم می‌زند. در مفهوم قومیت، تعلق به یک گروه قومی، شامل آگاهی نسبت به ریشه‌ها سنت‌های تاریخی و مشترک و ترکیب پیچیدۀ ویژگی‌های فرهنگی، نژادی و تاریخی مطرح است و هنگامی که «خودآگاهی» نیز وارد این تعریف شود، جنبۀ قوم‌گرایی می‌یابد؛ به عبارتی، قوم‌گرایی را می‌توان این گونه تعریف کرد: احساس منشأ مشترک (خیالی یا واقعی)، سرنوشت مشترک، انحصار نسبی ارزش‌های مشترک که به سبب تقسیم‌بندی جوامع، به خانواده‌های سیاسی مجزا می‌شوند(نقیب السادات، حیات مقدم و قدسی، 1391 : 98-73). همزیستی قومیت‌های مختلف فارس، ترک، کرد، لر، بلوچ، ترکمن وعرب در جوار یکدیگر و در چارچوب جغرافیایی سیاسی واحد بیانگر تنوع قومی فرهنگی جامعه ایران است و تجربیات موجود بیانگر آن است که رفتارهای قومی، تابع شرایط و تحت تأثیر عوامل متعدد بوده و واکنش آنها در قبال تحولات، یکسان نیست. در صورتی که اقوام، پیگیر مطالبه‌های قومی سپر دفاعی مقابله با دشمن خواهند شد؛ به ویژه، در صورت وقوع شرایط بحرانی همچون جنگ که به احتمال فراوان به شکل ناهمگون خواهد بود، که در این صورت، قومیت‌ها می‌توانند نقش مقابله‌ای موردی یا همه جانبه ایفا کنند(نقیب السادات، حیات مقدم و قدسی، 1391 : 98-73). نگاهی تاریخی به اقوام نشان می‌دهد که تعامل اقوام با حاکمیت همواره با شیوه‌های مختلف ارتباطی و راهبردهای مختلف تعاملی همراه بوده است. بررسی تاریخی سیاسی و اجتماعی جوامع بشری نشان می‌دهد که در تمامی کشورها مسئلۀ قومیت با درجات متفاوت وجود داشته و گروه‌های قومی و مذهبی به عنوان اقلیت یا اکثریت در بیشتر کشورها وجود دارند که با پیشینۀ فرهنگی و تاریخی مشترک و ویژگی‌هایی مانند نژاد، زبان، فرهنگ و آداب و رسوم و احساس هویت مشترک مشخص می‌گردند. این تمایزها می‌تواند بر شکل‌گیری رفتارهای واگرایانه تأثیر گذارد و بر همین اساس، قومیت‌ها به عنوان یکی از مسائل مهم دولت‌ها محسوب می‌شوند (قدسی، 1389: 26). بنابراین، از دو جنبه بر ضرورت و اهمیت این پژوهش ها تأکید می شود یکی از لحاظ نظری یعنی شناسایی زمینه‌های مورد توجه در نزد اقوام برای همگرایی و مشارکت بیشتر با حاکمیت و دیگر از لحاظ عملی که از این جنبه می‌توان با توجه به جایگاه کسب شده در زمینۀ پیشین، به شناخت عینی از موقعیت کنونی اقوام و توان مقابله‌ای ایشان با دشمن در صورت بروز بحران، به عنوان یک سیاست دفاعی عملگرایانه دست یافت. این پژوهش نیز در همن راستا درصدد است تا با بررسی ساختار قومیتی و جمعیتی اسلامشهر به نقش آن در امنیت و همگرایی افوام بپردازد.

1-4-هدف کلی

ساختار جمعیتی وقومیتی در اسلامشهر و نقش آن در امنیت منطقه با تأکید بر همگرایی اقوام

1-5-اهداف اختصاصی

بررسی ساختار جمعیتی و توزیع قومیت در اسلام شهر

بررسی تأثیر مهاجرت بر احساس امنیت ساکنان اسلامشهر

بررسی تأثیر توزیع قومیتی در شهر ستان اسلامشهر بر میزان امنیت و احساس امنیت ساکنان این منطقه

1-6-هدف کاربردی

نتایج این پژوهش می تواند به سیاستگذاران و مسئولان ذیربط در جهت اتخاذ استراتژی ها و راهکارهای مناسب در راستای ارتقای امنیت و همگرایی اقوام کمک کند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروی انتظامی، سازمان تبلیغات، شهرداری ها، آموزش وپرورش، استانداری و فرمانداری، صدا و سیما و دانشگاه و … می توانند از یافته های این پژوهش بهره ببرند.

– Ernest W. Buagess

[3] – Cloude Gruen

***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است