بلایای طبیعی همواره كره زمین را تحت تأثیر قرار داده وسبب وارد آمدن آسیب به مردم نظیر جراحت، بیمـاری سـوء تغذیه، فشار های روحی ـ روانی ومرگ می شوند. زلزله و سیل به عنوان مهمترین بلایای طبیعی در كـشور مـا مطـرح هـستند وآنچه كه از این بلایا فاجعه می سازد عدم آگاهی برای مقابله با عواقب آن وپیشگیری از تـأثیر سـوء وقـایع طبیعـی بـر اركـان تندرستی – اقتصادی و محیطی است. کلمه «سیل» بمعانی طغیان کردن آب، زیر آب رفتن گستره‌ای از زمین و طوفانی شدن می‌باشد. اصولا بزرگی سیلها و تکرار آنها در طول زمان تابع شدت بارندگی، نفوذپذیری زمین و وضع توپوگرافی منطقه است. باران شدید، ذوب برفها، تغییر بستر رودخانه‌ها و تخریب سدها و آب‌بندها، از جمله عواملی هستند كه ممكن است باعث بروز سیل گردند. شهرسازیها و حذف گیاهان باعث کاهش مقدار آب نفوذی و
افزایش آب سطحی می‌شود. حجم زیاد آب از یک طرف بر بزرگی طغیان می‌افزاید و از طرفی با افزایش فرسایش، رسوباتی به وجود می‌آورد که با برجای گذاشتن آنها ظرفیت بستر اصلی رود کاهش می‌یابد. موارد پیش معمولاً تاثیر تدریجی دارند، ولی سیلهای ناگهانی و فاجعه آمیز اغلب بر اثر تخریب سدها و بندها، ایجاد می‌شوند.
در ایران گرچه در بسیاری از نقاط بارندگی كم است اما در بیشتر مناطق ممكن است 60 درصد بارندگی سالیانه در یك شبانه روز رخ دهد. همین عامل به همراه شیبهای تند كوهستانی البرز و زاگرس – كه شهرهای ما را در دامنه خود جای دادهاند – باعث شده است كه بروز سیل یكی از نگرانیهای عده – تقریباً در تمام فصول سال – باشد. سیل در ایران به دلیل ویژگیهای زمینشناسی و تخریبهای زیست محیطی بسیار آلوده بوده و گل و لای زیادی به همراه دارد. به همین دلیل نیز اغلب سیلابها در ایران، خسارات زیادی وارد میكنند. سیل روزانه 200 میلیون تومان زبان به اقتصاد ملی وارد میسازد.
طبق یكی از گزارشهای طرح ملی آمادگی و كنترل سوانح طبیعی كشور ایران در 25 سال گذشته با 967 سیل روبرو بوده كه از این میان 117 سیل بسیار مهم و با خسارات و تلفات فراوان همراه بوده است. طی این سالها به طور متوسط با 39 سیل در سال، 916 میلیارد و 200 میلیون تومان به كشور خسارت وارد شده است كه متوسط خسارت سالانه 36 میلیارد و 600 میلیون تومان بوده است. طی 25 سال گذشته (از 1351 تا 1375) 5/42 میلیون نفر از جمعیت كشور تحت تأثیر سیل بودهاند. طی این مدت دو میلیون و 892 هزار و 400 نفر بیخانمان شده و سالانه به طور متوسط 500 واحد مسكونی ویران و یا آسیب دیه است. در گزارش دیگری از ستاد حوادث غیر مترقبه كشور آمده است كه فقط در سال 1370 در كشور 61 سیل و 27 زلزله رخ داده است. خانهسازی در حریم رودخانه‌ها، آن هم با مصالح نامناسب علت اصلی خسارات سیل در بسیاری از شهرهای كشور بوده است. در شهرهای بسیاری از كشورها كه از لحاظ وجود رودخانه شرایط مشابهی با ما دارند، به دلیل پر ارزش بودن زمین و یا به جهت استفاده از زیبایی رودخانه، خانههایی زیادی بر ساحل رودخانه‌ها ساخته می‌شوند اما تدابیر كارشناسی ظریفی نیز جهت پیشبینی خطرات سیل به كار میرود. اغلب در چنین شهرهایی هیچگاه مجوز زیرزمین به ساخت و سازها تعلق نمیگیرد. خانهها به گونهای ساخته می‌شوند كه آب بتواند به راحتی از زیربنا عبور نماید. دادن مجوز ساخت زیرزمین در ساختمانهایی كه در نزدیكی مسیر و یا سواحل رودخانه‌ها بنا می‌شوند، توسعه بیرویه شهر كه به دلیل تغییر سطح پوشش زمین، قابلیت نفوذپذیری آن را از بین میبرد، تنگ كردن مجاری و مسیرهای مهم شهرها بتون كردن آنها كه شتاب آب را بالا میبرد، پمپاژ كردن آب به ارتفاعات بالا كه به رانش زمین حساس هستند و. . . از جمله اشتباهات مدیریتی هستند كه شهرداریها و مدیران شهری نباید مرتكب آنها شوند. در استان گیلان بدلیل وجود بارش فراوان و عدم برنامهریزی مناسب توسط مسئولین شهری این مشکل بیشتر مشاهده می شود در واقع پس از وقوع هربارندگی اکثر شهر کوچک و بزرگ استان دچار مخاطراتی از جمله سیل و آبگرفتگی معابر شده و در این میان شهر رشت با هر بارندگی شدید بسیار آسیب پذیر بوده و در اکثر خیابانهای آن راهها مسدود بوده و مشکلات زیادی برای ساکنین این شهر بوجود می آورد. لذا این تحقیق در نظر دارد درجهت مقابله با مخاطرات طبیعی (سیل و آبگرفتگی) در شهر رشت ارائه راهکار نموده و بر این اساس این پایان نامه به پنج فصل زیر تقسیم می گردد:
