امروزه بحث تجارت الكترونیكی در صدر اولویت های سازمان های متفاوت قرار گرفته است . هر سازمانی كه به توجه لازم را نداشته باشد در كوتاه مدت با كاهش سودآوری و در بلندمدت با احتمال حذف حیات خود روبرو می گردد، لذا برنامه ریزی جهت بكارگیری EC یكی از اقدامات استراتژیك سازمانها می باشد . برای راه اندازی بورس الكترونیك ما نیازمند داشتن پیش نیازهای تجارت الكترونیك در كشور می باشیم . بنابراین برای دستیابی به این امر بایستی زیرساختهای آن از طریق وزارت فناوری اطلاعات وارتباطات تأمین شود . وقتی خیلی از خرید و فروش ها در محیط الكترونیكی صورت می گیرد اگر ما نتوانیم در این عرصه وارد و از این محیط استفاده كنیم، فرصتهای زیادی را از دست می دهیم . این بدان معناست كه باید لوزام حلقه بزرگ تجارت الكترونیكی را سازمان بدهیم . لوازم تجارت الكترونیكی در چند بخش تفكیك می شود . بخشی برمی گردد به زیرساختها اعم از فنی، نیروی انسانی، حقوقی و قضایی و بخشی بر می گردد به لجستیك كه در این بحث گمرك، حمل و نقل و بانكداری را می بینیم . اما در این میان بانكداری الكترونیكی دارای نقش خاصی است .( بتوخته، محمدزاده، 1385)
با توجه به موارد گفته شده، در این فصل به بررسی كلیات تحقیق پرداخته شده است. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان گردید و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه به اهداف اساسی تحقیق و سوالات تحقیق، چارچوب نظری تحقیق و جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق، قلمرو تحقیق، موانع ومحدودیتهای تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق تعریف شد.
1-2- بیان مسئله
بزرگ‌ترین دستاورد فن‌آوری‌های نوین برای بشر از میان بردن فاصله‌های مکانی و زمانی و شاید به تعبیری عمیق‌تر”بی معنا کردن” فاصله‌هاست. ظهور اینترنت و فراگیر شدن آن در سرتاسر دنیا امکان برقراری ارتباط و تعامل غیر مستقیم وآنی بین جوامع را تقریباً در هر حوزه‌ای از زندگی انسانی فراهم آورده است (شهرآبادی، 1388). حوزه بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار نیز از این اصل مستثنی نبوده و داد و ستد اوراق بهادار که دیرزمانی تنها به واسطه حضور طرفین دادو ستد در یک مکان فیزیکی (تالار بورس) و محدوده زمانی خاص (ساعات معاملاتی) انجام می‌گرفت، امروزه معامله در 24 ساعت و بدون حضور طرفین معامله انجام می‌پذیرد. چرا که بازار سرمایه، نقش مهمی در اقتصاد کشورها ایفا می‌کند. لذا پرداختن به آن و استفاده از ابزارهای جدید و کارآمد، به خصوص فناوری اطلاعات در پیشرفت آن، از ضروری‌ترین مباحث روز به شمار می‌رود (پیری و ایمانی برندق، 1387).
ایده «بورس الکترونیک» و معامله اینترنتی سهام برای اولین بار با راه‌اندازی سامانه معاملاتی خودکار « “نزدک” » (NASDAQ) در فوریه 1971 ایالات متحده محقق شد. اما تا کنون این امر در کشور ما محقق نشده است .
با توجه به این مسأله، در این تحقیق به عوامل بورس الکترونیک در ایران بر اساس مدل سه شاخگی بررسی و راهکارهایی جهت پیاده سازی آن پرداخته می شود .
مدل تحقیق حاضر بر گرفته از مدل سه شاخگی دکتر میرزایی اهرنجانی می باشد که مباحث سازمانی را در سه حوزه ساختاری، رفتاری و زمینه ای مورد بررسی قرار می دهد.
الف. شاخه ساختاری در برگیرنده همه عناصر، عوامل و شرایط فیزیکی و غیرانسانی سازمان میباشد که با نظم، قاعده و ترتیب خاصی بهم پیوسته و چارچوب و قالب فیزیکی ومادی سازمان را می سازند(میرزایی اهرنجانی، 1381). در تحقیق حاضر شاخه ساختاری شامل ابعاد 4 گانه نیروی انسانی متخصص، عوامل مخابراتی، بانكداری الكترونیكی و زیرساخت های فنی بورس می باشد.
ب. در شناخت آسیب های رفتاری، کانون توجه به کارکردها و عملکردهاست و باید آن دسته از عواملی بررسی شود که کارکردهای سازمانی را مختل و یا عملکرد انسانها را از حالت طبیعی منحرف کرده و به اثربخشی آنها به قدری صدمه می زنند که درسازمان ایجاد بحران کرده و سازمان را به طور کلی از رشد سالم باز می دارند (میرزایی اهرنجانی، 1381). در تحقیق حاضر شاخه رفتاری شامل ابعاد 2 گانه پذیرش مدیران بورس و پذیرش سهامداران می باشد.
ج. آسیب های زمینهای یا محیطی آسیب هایی هستند که رابطه و تعامل مناسب و درست و یا به عبارت سیستمی، واکنش به موقع و درست سازمان را با سیستم های همجوار محیطی اش بر هم زده و در این روابط ایجاد بحران می نمایند (میرزایی اهرنجانی، 1381). در تحقیق حاضر شاخه زمینه ای شامل ابعاد 3 گانه بسترهای قانونی و حقوقی، عوامل فرهنگی و هزینه های اقتصادی می باشد.
1-3- اهمیت پژوهش
ایده كامپیوتری كردن بازار و تجارت محبوبیت خاصی میان عموم دارد. این پدیده زمینه ای از تكنولوژی را دربردارد كه در دهه آخر قرن بیستم بسیار مورد استفاده و مناسب است. زمان در سكوهای تجاری بسیار محدود است. عملكرد سكوهای تجاری بستگی به مردمی دارد كه آن جا حضور پیدا می كنند و این افراد دارای بنیه ای محدود هستند و نمی توانند یك روز كاری معمولی به آسانی عمل كنند. .( بتوخته، محمدزاده، 1385)
سرعت و دقت در دنیای امروزی، از مهمترین مزیت های رقابتی بوده و این مزیت نیز بدون فناروی اطلاعات امکان پذیر نیست. (پیری و ایمانی برندق، 1387)
از طرفی، از آنجایی اکثر بورس های بزرگ دنیا با الکترونیک عجین شده اند و با توجه به بحث های تجارت جهانی و پیوستن کشورمان به آن، ضرورت موضوع و چندان شد است. البته نباید برخی از تهدیدات موجود در این زمینه همچون هک کاری، ویروس را نادیده گرفت چرا که عدم توجه به این موضوعات، صدمه جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. (پیری و ایمانی برندق، 1387)
بورس به عنوان یکی از مهم تری و حیاتی‌ترین بازارهای سرمایه جامعه امروز می باشد، که امروز با تحولات شدید رقابتی روبرو بوده است.
با توجه به مطالب بیان شده در فوق تحولات رقابتی بدون فناوری اطلاعات در عصر حاضر امکان پذیر نمی باشد .ازاین رو، با توجه به اهمیت این موضوع محقق در صدد یافتن عوامل موثر بر استقرار بازار الکترونیک در ایران بر اساس مدل سه شاخگی و راهکارهای پیاده سازی آن می پردازد.
1-4- اهداف پژوهش
- شناسایی عوامل موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
- بررسی عوامل ساختاری موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
- بررسی عوامل رفتاری موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
- بررسی عوامل زمینه ای موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
- ارائه راهکارهای عملی جهت پیاده سازی بورس الکترونیک در ایران.
اهداف کاربردی
- بدیهی است که به دنبال انجام هر تحقیقی تلاش بر این است نتایج بدست آمده مورد استفاده علاقمندان قرار بگیرد تا در اتخاذ تصمیمات موثر کارا و موثر باشد .لذا این تحقیق نیز مستثنی از این امر نخواهد بود.
- از طرف دیگر نتایج تحقیقات برای خود مدیران شرکتها نیز قابل توجه خواهد بود تا نتایج مثبت بیشتری را رقم بزنند؛ لذا نتایج تحقیقات حاضر می تواند برای گروههای زیر قابل استفاده باشد :
- سازمان بورس اوراق بهادار
- سهامداران شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
- مدیران شرکتها
- موسسالت مالی و اعتبارای و سرمایه گذاری
- متخصصین و تحلیلگران مالی
- محققان و دانشجویان
1-5- سوالات پژوهش:
سوالات اصلی:
- آیاعوامل ساختاری در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند؟
- آیاعوامل رفتاری در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند؟
- آیاعوامل زمینه ای در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند؟
سوالات فرعی
- عوامل ساختاری
- آیا نیروی انسانی متخصص در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
- آیا عوامل مخابراتی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
- آیا بانكداری الكترونیكی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
- آیا زیرساخت های فنی بورس در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
- عوامل رفتاری
- آیا پذیرش مدیران بورس در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
- آیا پذیرش سهامداران در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
- عوامل زمینه ای
- آیا بسترهای قانونی و حقوقی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
- آیا عوامل فرهنگی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.؟
- آیا هزینه های اقتصادی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد؟
1-1- فرضیه های تحقیق:
فرضیههای اصلی:
- عوامل ساختاری در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند.
- عوامل ساختاری
- نیروی انسانی متخصص در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- عوامل مخابراتی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- بانكداری الكترونیكی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- زیرساخت های فنی بورس در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- عوامل رفتاری در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند.
- عوامل رفتاری
- پذیرش مدیران بورس در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- . پذیرش سهامداران در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- عوامل زمینه ای در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند
- عوامل زمینه ای
- بسترهای قانونی و حقوقی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- عوامل فرهنگی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
- هزینه های اقتصادی در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارد.
