انگیزش مدیران آموزشی و آموزشگاهی از جمله مضامینی است که خط فکری حاکم بر فرهنگ جامعه ما را در فرایند تعلیم و تربیت آشکار می‌سازد ( نائلی، ۱۳۷۳ ).

اساس انگیزش در تعلیم و تربیت را در بستر عاطفی مدیران آموزشی و آموزشگاهی می‌داند. هانری پستالوزی (نقل از خورشیدی، ۱۳۸۹) مربی بزرگ تعلیم و تربیت سوئیسی اساس تعلیم و تربیت یک نظام را مرهون مدیران مدارس دانسته و معتقد است مدیرانی که از انگیزه ی بالایی برخوردارند تعامل خود با فراگیران را ‌بر اساس احترام متقابل و محبت استوار می‌کنند و به دنبال شناخت و ارضای نیازهای فراگیران، معلمان و کارکنان مدرسه هستند ( خورشیدی، ۱۳۸۹ ).

۲-۸-۴شیوه های مشارکت جویانه برای انگیزش

مدیریت مشارکت جویانه احتمالاً وسیع ترین تکنیک شناخه شده انگیزشی است که امروزه مورد عمل می‌باشد. از طریق فعالیت های مشارکت جویانه، به کارکنان فرصتی داده می شود که درگیر مسایل شده و نقش فعالی در تصمیمات آنان داشته باشند. شیوه های مشارکت جویانه مشخص برای انگیزش شامل توسعه شغلی، تقویت شغلی، مدیریت بر مبنای هد فها و روش تیمی می‌باشد.

۲-۸-۵ مدیریت بر مبنای هدف

مدیریت بر مبنای هدف ها اساساً فرآیندی است که به وسیله آن مدیران و زیردستان شان به طور مشترک در برقراری و تعیین هدف ها، فعالیت ها و زمان‌های معین، همچنین ارزیابی عملکرد تا جایی که به برقراری ‌هدف‌های‌ بزرگ تری مربوط می شود، شرکت و همکاری می‌کنند. اگر به کارکنان فرصت داده شود که در تعیین هدف مشا رکت کنند، آیا در راه تأمین آن تلاش بیشتری خواهند نمود؟ نتیجه تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده چندان روشن نیست در برخی از موارد هدفهایی که با مشارکت کارکنان تعیین شده دارای عملکردهای عالی بوده اند و در برخی دیگر که هدف به وسیله مقامات بالاتر تعیین شده است کارکنان بیشترین تلاش را نموده و عملکردهای عالی داشته اند.

یکی از مزایای مشارکت این است که افراد هدف ها را بهتر می‌پذیرند و تمایل بیشتری به کارکرد از خود نشان می‌دهند (رابینز، ۱۳۸۴).

۲-۸-۵ مدیریت اسلامی و تأثیر آن بر انگیزش کارکنان

مدیریت اسلامی متکی بر دو اصل تعالی و تولید است. در این مکتب هدف تولید نیست بلکه هدف تعالی انسان است؛ ‌بنابرین‏ تولید تنها زمانی ارزش دارد که در خدمت تعالی انسان باشد. مدیریت اسلامی دارای پنج ویژگی اصلی است:

۱٫ مبتنی بر فرامین الهی است؛

۲٫ تشویق استثمار و استعمار انسان توسط انسان را، منتفی ساخته است؛

۳٫ اصول ارزشی و ضد ارزشی آن بی تقصیر و برای همه زمان ها و مکان ها است؛

۴٫متکی بر پایه تعالی و تولید است

۵٫ تولید تا زمانی صاحب ارزش است که در خدمت تعالی انسان باشد ( رسالت پور، ۱۳۷۳ ).

۲-۹ پیشینه تجربی پژوهش در داخل ایران

لطیفیان و البرزی در سال ۱۳۸۵ نیز در پژوهشی، با عنوان نقش باورهای انگیزشی در خلاقیت کودکان را بررسی نمودند و دریافتند که سبک تنظیم کنترلی با خلاقیت کودکان همبستگی منفی و معناداری دارد. بدین معنا که همراه با افزایش فشارهای بیرونی و محیطی (انگیز ه های بیرونی) خلاقیت کاهش می‌یابد. یافته های این پژوهش نشان داد که سبک تنظیم کنترلی، پیش‌بینی کننده منفی و معنادار خلاقیت کودکان است.

رشیدی و شهرآرای (۱۳۸۷) نیز در پژوهشی با هدف بررسی رابطه بین خلاقیت و منبع کنترل با جامعه آماری ۳۰۰ نفر از کارمندان در بانک صادرات شیراز، ‌به این نتیجه رسیده اند که خلاقیت ارتباط مثبتی با منبع کنترل درونی دارد و خودانگیختگی و انگیزش درونی در خلاقیت تأثیر زیادی دارد، ‌بنابرین‏ پاداش محیطی، رقابت و ارزشیابی های بیرونی همگی انگیزه های تحمیلی هستند که موجب از بین رفتن خلاقیت می‌شوند، فرد خلاق باید بیشتر دارای انگیزش درونی باشد تا بیرونی، یعنی افراد خلاق بیشتر دارای انگیزش درونی هستند و می‌توانند به خاطر علاقمندی به فعالیت‌های خلاقانه در حال انجام خود در برابر اطرافیان مقاومت کنند و خلاقیت خود را اعمال نمایند.

ثوری در مطالعه ای با عنوان رابطه خلاقیت، وظیفه شناسی، جنبه‌های انگیزشی و نگرشی زمان با مدیریت زمان در دانشگاه اردبیل در سال ۱۳۹۰ پرداخته شد. این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین خلاقیت، وظیفه شناسی، جنبه‌های انگیزشی و نگرشی زمان با مدیریت زمان انجام شد یافته های حاصل تحلیل مسیر نشان داد که مدیریت بهتر زمان از طریق نمرات بالاتر خلاقیت، وظیفه شناسی، سرسختی، کنترل ادراک شده از زمان و ترجیح سازماندهی پیش‌بینی می شود خلاقیت از طریق سرسختی، کنترل ادراک شده از زمان و ترجیح سازماندهی بر مدیریت زمان اثر می‌گذارد وظیفه شناسی نیز از طریق سرسختی و ترجیح سازماندهی در مدیریت زمان نفوذ دارد.

البرزی و رضویه در پژوهشی با عنوان تاثیر انگیزش بر خلاقیت کوکان از دانش آموزان کلاس پنجم در مدارس ابتدایی شهرستان شیراز در سال ۱۳۹۰ پرداخته شد. جامعۀ مورد مطالعه این تحقیق، کلیه دانش آموزان کلاس پنجم مقطع ابتدایی بودند که در نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهرستان شیراز تحصیل می‌کردند. روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی بود؛ بدین صورت که ‌بر اساس نظرکارشناسان،از میان چهار ناحیۀ آموزش و پرورش ناحیۀ یک به عنوان ناحیۀ معرف انتخاب شد و سپس به صورت تصادفی از میان مدارس پسرانه ودخترانۀ این ناحیه یک مدرسۀ دخترانه و یک مدرسۀ پسرانه و از هر مدرسه یک کلاس پنجم انتخاب شدند. در نهایت دانش آموزان هر کلاس از طریق جایگزینی تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابزار تحقیق در این تحقیق از آزمون تفکر خلاق تورنس استفاده شد. آزمودنی ها به دو گروه کنترل (۴۰ نفر) و آزمایش (۴۰ نفر) به صورت تصادفی جایگزین شدند. آزمودنی های گروه آزمایش هنگام انجام آزمون انتظار ارزشیابی داشتند. نتایج تحلیل های آماری نشان داد که انتظار ارزشیابی بر خلاقیت تأثیر منفی دارد. چنانچه از میان چهار بعد آزمون خلاقیت شامل سیالی، انعطاف پذیری، اصالت و بسط، در ابعاد اصالت و بسط تفاوت معناداری به نفع گروه کنترل دیده شد. همچنین نتایج تفاوت معناداری بین دختران و پسران در عامل اصالت نشان داد. به طور کلی نتایج نشان داد انگیزش بیرونی اثرات منفی بر خلاقیت دارد. به طور کلی می توان گفت: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از میان چهار بُعِد خلاقیت ( سیالی، انعطاف پذیری، اصالت و بسط)،کودکان گروه آزمایش و کنترل فقط در دو بُعد اصالت و بسط تفاوت معناداری دارند. این تفاوت به نفع کودکان گروه کنترل بود که در شرایط انگیزشی بدون ارزشیابی قرارداشتند.